وضعیت نامناسب سومین قبرستان جهان اسلام

تابناک فارس به نقل از شیرازه: قبرستان درب سلم یا دارالسلم شیراز معروف به دارالسلام یکی از قدیمی‌ترین آرامستان‌های جهان است که نخستین قبری که در آن قرار گرفته به سال ۲۴ هجری در زمان حیات پیامبراکرم(ص) باز می‌گردد.

قبرستان دارالسلام، محل دفن بسیاری از بزرگان، عرفا، علماء، محققان و تاثیرگذاران فرهنگی، مذهبی و اجتماعی شیراز و استان فارس است.

در برخی از روايات عامه نيز آمده است كه آرامگاه خديجه دختر امام حسن(ع) نيز در اين مكان است

نخستین قبری که در دارالسلم شیراز قرار گرفته به سال 24 هجری در زمان حیات پیامبراکرم(ص) باز می‌گردد و این قبرستان جزء سه قبرستان‌ قدیمی جهان محسوب می‌شود حتی برخی معتقدند که سابقه این مکان به قبل از اسلام می‌رسد.

مقبره‌های قدیمی با خط‌های ممتاز رقاع، کوفی، بنایی، ثلث، نسخ و نستعلیق کنده‌کاری شده و تصاویری از قیچی، شانه، آینه و ابزار دیگر که نشان دهنده شغل در گور خفتگان است بر این سنگ‌ها حک شده‌ است.

بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و اولین قبر موجود، در حقیقت قبرستان دارالسلم شیراز، سومین قبرستان جهان اسلام است و باید مسئولین با توجه به مشکلاتی که دارد رسیدگی های لازم را داشته باشد، چرا که مقام معظم رهبری نیز در سخنان خود بار ها به این امر تاکید داشته اند و بیان فرمودند: «به امور اماکن مذهبی و بقاع متبرکه که در ‌واقع بخشی از سرمایه‌های دینی و اعتقادی مسلمانان هستند، رسیدگی جدّی شود تا این میراث ارزشمند بتواند هم در زمان حال اعتقادات دینی مردم را پاسداری کند و هم برای استفاده نسل‌های بعدی استوار و پابرجا بماند.»

در سال 96 آیت‌الله اسدالله ایمانی نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه وقت شیراز در گفتگو با یکی از رسانه ها گفته بود: بارها با هشدار به مسئولین استان نسبت به رسیدگی به این قبرستان هشدار داده از وضعیت نا به هنجار این مکان ابراز گلایه مندی کرده ام.

ایمانی بیان کرده بود: این مکان محل امن و پناهگاه فرزندان ائمه‌ اطهار(ع) و محل دفن علما، فضلا و دانشمندان اسلامی است و زیبنده این قبرستان نیست که افراد ولگرد و معتاد در آن جمع شوند و چهره سومین حرم اهل‌بیت (ع) را خدشه‌دار کنند.

وی اضافه کرد: استان فارس با بیش از یک‌هزار و 500 بقعه که 80 مورد آن در شیراز است، جایگاه ویژه‌ای را در کشور و جهان اسلام به خود اختصاص داده است.

امام جمعه وقت شیراز تصریح کرده بود: استان فارس به ویژه کلان‌شهر شیراز به‌ خاطر داشتن پیشینه مذهبی و مبارزاتی علیه طاغوت، مقام معظم رهبری آن را سومین حرم اهل بیت (ع) نام‌گذاری فرموده‌اند، که نیاز به توجه جدی در زیرساخت‌های عمرانی و مذهبی دارد.

به دلیل بی توجهی سنگ نوشته های دارالسلام به سرقت رفته

به گزارش شیرازه، اگر چه شهرداران سابق شیراز پیش از آغاز مرمت و بازسازی این مکان معتقد بودند، قبرستان دارالسلام وضعیت مناسبی ندارد و می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های موجود با همکاری سایر دستگاه‌های متولی، این مکان را به یک جاذبه بسیار مناسب گردشگری تبدیل کرد، اما روند مرمت این قبرستان یقینا این ظرفیت را به نابودی می کشاند.

و اما علیرضا پاک فطرت نیز پیش از این عنوان کر: دارالسلام، گذشته شیراز به‌ شمار می‌رود و متاسفانه به‌دلیل کم‌ توجهی، بسیاری از سنگ‌ها و سنگ‌نوشته‌های ارزشمند این مکان به سرقت رفته یا تخریب شده است.

شهردار اسبق شیراز افزود : اگر دارالسلام تحویل شهرداری شیراز شود، بهترین مجموعه فرهنگی تاریخی و گردشگری را ایجاد می‌کنیم.

احمد تنوری رئیس کمیسیون حقوق شهروندی شورای اسلامی سابق شهر شیراز نیز در گفتگو با رسانه ها گفته بود:گورستان دارالسلام یا درب سلم قدیمی‌ترین گورستان شهری و عمومی جهان اسلام است که از قرن دوم هجری تا دهه 60 به طور عمومی دفن متوفیان در آن مکان انجام شده است هرچند از اواسط دهه 50 این امر به دارالرحمه انتقال یافت.

احمد تنوری ادامه داد: با وجود از بین رفتن و یا جابجایی برخی سنگ های هنری همچنان این گورستان به لحاظ هنری و فرهنگی و حجاری مرکز هنری کم نظیری به شمار می رود.

تنوری خاطرنشان کرد: شیرهای سنگی و سنگ‌هایی که به شکل شغل افراد در این گورستان وجود داشته که الان فقط تعداد اندکی از آنها باقی مانده است.

وی با بیان اینکه بسیاری از مشاهیر تاریخ شیراز در اینجا دفن شده اند، افزود: ممکن است بدلیل سرقت یا نابودی برخی سنگ‌ها در شرایط اقلیمی، سنگ قبرشان از بین رفته اما در کتب تاریخی معتبر نامی از آنهاست.

تنوری از روند بازسازی گورستان دارالسلام انتقاد کرد و گفت: پروژه بازسازی شکل گورستان تاریخی را به شکل گورستان های جدید تغییر می دهد درحالیکه بازسازی باید به شکل طبیعی و تاریخی آن انجام شود و نمای کلی حفظ شود.

وی ابراز کرد: این نوع تغییرات در دوران پهلوی اول در باغ ملی و گورستان جهان آباد هم انجام شده و محل دفن بسیاری از بزرگان از بین رفته است.

بهسازی نباید به تاریخ و هویت دارالسلام لطمه وارد کند

علی ناصری، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی سابق شهر شیراز نیز در سخنانی با اشاره به تعداد آرامستان ها در شیراز گفته بود: بهسازی نباید به تاریخ و هویت دارالسلام لطمه وارد کند و حیف است که از این آرامستان تاریخی به سادگی بگذریم در حالیکه می تواند مرکز مهمی برای گردشگری در شیراز باشد.

محمد فرخ زاده معاون امور زائرین و گردشگری استان فارس اسفند ۱۴۰۰ بیان کرده بود درصدد هستیم تا این آرامستان را برای تبدیل شدن به موزه سنگ احیا و بازسازی کنیم.

آرامستان دارالسلام شیراز بزرگترین موزه سنگ جهان محسوب می‌شود

فرخ‌زاده با اعتقاد به اینکه آرامستان دارالسلام شیراز بزرگترین موزه سنگ جهان محسوب می‌شود، گفت: علما و بزرگان بسیاری از ۲۳ سال قبل از اسلام در این آرامگاه به خاک سپرده شده‌اند. همچنین کتاب تذکره هزار مزار که شرح احوال ۳۱۸ نفر از بزرگان مدفون در شیراز است با هدف یاد و زیارت اهل قبور تألیف و در این کتاب به شخصیت‌های برجسته مدفون در گورستان دارالسلام شیراز پرداخته شده است.

رئیس سابق کمیسیون گردشگری و زیارت شورای اسلامی شهر شیراز عنوان کرد: ما پروژه احیای آرامگاه دارالسلام شیراز و تبدیل آن به موزه سنگ را با هدف الگوسازی و شناساندن بزرگان و علما به نسل آینده آغاز کردیم و ما در اجرای این پروژه از نظر مشاورین و صاحب نظران استفاده می‌کنیم.

پایگاه تحلیلی خبری شیرازه 6 اردیبهشت ماه سال جاری در خصوص امام زاده ، بی بی خدیجه ( س) و قبرستان دارالسلام واقع در بلوار سیبویه گزارشی تهیه کرد(بی بی خدیجه (س) نگینی در دل شهر شیراز)که اکنون منجر به پیگیری متولیان امر شده است.

در این گزارش محمد زارعی خادم بقعه بی بی خدیجه به خبر نگار این رسانه گفته بود این مکان قبلا سوخته بود و مردم فکر می کردند اینجا آرامگاه خانوادگی است که خوشبختانه با بهسازی این مکان و نصب تابلو به درب ورودی بسیاری افراد به این مکان برای زیارت آمدند اما هنوز هم بسیاری از شهروندان از این حرم بی اطلاع هستند.

اگر چه در سال های اخیر مسئولان استانی و کشوری از این قبرستان بازدید های بسیاری داشته اند اما مشکلات این قبرستان همچنان در جای خود باقی مانده است که خبر نگار شیرازه مجددا جهت پیگیری مشکلات این قبرستان به محمد زارعی خادمه بقعه بی بی خدیجه به گفتگو پرداخت.

این خادم افتخاری گفت: قبرستان دارالسلام سال هاست با کمبود نور و نداشتن سرویس بهداشتی مجزا بانوان و آقایان رو به رو است همچنین دیوار های این قبرستان بسیار کوتاه بوده که باعث ایجاد مشکلاتی شده است.

وی در ادامه اظهار کرد: یکی از عمده ترین مشکلات قبرستان نداشتن راهی برای رفت و آمد زائرین است که جهت پیگیری این مشکلات به استانداری و مسئولان انتقال دادیم که هر یک از مسئولان از استانداری مارا به گردشگری انتقال دادند که موفق به پیگیری مشکلات این قبرستان نشدیم.

همچنین زارعی در پایان با بیان اینکه بسیاری از مسئولین استانی به این قبرستان جهت رفع مشکلات بازدید کردند بخش کمی از مسائل قبرستان حل شد اما عمده ترین مشکلات و مسائل را حل نکردند تصریح کرد: از مسئولین میخواهیم که هرچه سریع تر به مشکلات این قبرستان رسیدگی کنند.

اما حالا با توجه به مشکلات و گفته های این خادم به سراغ موید محسن نژاد مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس رفت.

وی با بیان اینکه قبرستان دارالسلام مربوط به اوقاف بوده که به سازمان آرامستان ها (شهرداری)واگذار شده است گفت:قرار بر این بود که به صورت مشارکتی اوقاف و شهرداری با نظارت میراث فرهنگی این قبرستان را احیا کند.

محسن نژاد در ادامه گفت: بخشی از کار ساماندهی و انجام شده است اما به دلیل مغایرت با ضوابط اجرایی اداره کل میراث فرهنگی ،توسط شهرداری متوقف شده است.

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری صنایع دستی در پایان تصریح کرد:اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آمادگی هر گونه همکاری و نظارت را دارد.

با توجه به اینکه مرمت و احیا این قبرستان بسیار مهم بود به سراغ دیگر مسئولین رفتیم محمد فرخ زاده معاون هماهنگی امور زائرین و گردشگری استانداری فارس در گفتگو با خبرنگار این رسانه با بیان اینکه آرامستان دارالسلام در سال ۱۳۵۱ بودجه خوبی در نظر گرفته شد است گفت: آرامستان دارالسلام شامل ۳ قسمت است که قسمت اول ۶/۸ هکتار بوده که بر لب بلوار سیبویه واقع شده همچنین قسمت دوم ۴ هکتار است و جمعا با مراکز خدماتی همچون خانه بهداشت و آموزش و پرورش ۲۱ هکتار است.

وی در ادامه افزود: قرار بر این بود ۶/۸ هکتار است که یک اجاره نامه بین شهرداری و اوقاف تنظیم شود و تحویل شهرداری شود
توافق بر این بود‌که میراث فرهنگی اوقاف و شهرداری هرکدام ۳۳ درصد تحویل گرفته و احیا و ساماندهی کنند.

فرخ زاده تصریح کرد: در جلسه ای که سال های اخیر با حضور اقای پاک فطرت برگزار شد مجموعه های میراث فرهنگی و اوقاف اعلام کردند که بودجه ندارند و هزینه نمیکنند که شهرداری مدیریت پروژه را قبول کند و اجاره نامه ای به شهرداری تحویل داده شود.

این مقام مسئول بیان کرد:زمانی که من در شورا بودم بررسی کردم و نتیجه این شد که زمین اجاره نامه اش تنظیم و تحویل شهرداری داده نشده است.

فرخ زاده گفت:مرمت هایی هم در سال ۱۴۰۰ انجام شد و رسانه ای شده اما متوقف شد و برای سال ۱۴۰۱ تصمیم بر این شد نقشه ها مجددا بازنگری شود و این آرامستان مورد ساماندهی قرار بگیرد.

این مقام مسئول اظهار کرد: که تا کنون اتفاق خاصی انجام نشده است و تنها اتفاق مثبت این ارامستان این بود که سالها درب آن بسته بوده و مردم به اهل قبور می‌خواستند سر بزنند و با هماهنگی که صورت گرفت تصمیم گرفته شد یک درب آن باز شود.

معاون گردشگری و امور زائرین استانداری افزود: کاری که توانستیم انجام دهیم در زمانی که شورای شهر بودیم یک قسمت از ارامستان را برای مشاهیر و مفاخر قرار دادیم طرحی ر ا به شورا ارائه کردیم به کمک مجمع خیرین شهرساز این مجموعه را تشکیل دادند و آیین نامه ای در سه کمیسیون گردشگری و زیارت که در کمیسیون فرهنگی و خدمات شهری مطرح شد و قرار شد یک قسمت را آماده سازی کنند.

و ی در ادامه افزود :هفته اخیر پیگیری شد و بیان کردند نقشه ها در حال آماده شدن است که این کار انجام شود.

فرخ زاده در پایان با بیان اینکه این قبرستان بزرگ ترین موزه سنگ جهان است و از لحاظ اعتباری است تصریح کرد: قبرستان دارالسلام سومین قبرستان بعد از بقیع و وادی السلام است همچنین آثار تاریخی و سنگ نوشته های بسیار زیبایی را داشته که در این سال‌ها بخشی از آن به سرقت رفته است.

آرامستان دارالسلام شیراز به عنوان یک سایت گردشگری، که یکی از سه قبرستان مشهور و معروف عالم اسلام است از طرفی نیز به عنوان یک شناسنامه تاریخی کهن نشان دهنده قدمت فرهنگی و مذهبی شیراز می باشد همچنان مورد بی مهری مسئولان قرار گرفته و آنگونه که باید به این مکان رسیدگی نشده است به گونه ایی که در پیگیری های خبرنگار ما توپ تعیین تکلیف این قبرستان بین شهرداری شیراز،اداره کل اوقاف استان فارس و اداره کل میراث فرهنگی ،گردشگری،صنایع دستی درحال پاس کاری می باشد.

اگر چه جهت پیگیری و اطلاع از معضلات این قبرستان از قبیل به سرقت رفتن تجهیزات قبرستان،فرونشست زمین اطراف مقبره ها و تخریب سنگ های قدیمی گورستان با شریف مسئول آرامستان های شهرداری شیراز تماس گرفتیم اما وی حاضر به مصاحبه نشد و با عدم پاسخگویی او روبه رو شدیم .

بر همین اساس پایگاه تحلیلی خبری شیرازه جهت پیگیری در شماره بعد این گزارش به سراغ اسدی شهردار شیراز و مدیر کل اداره اوقاف فارس خواهد رفت.