آشنایی با یک بیماری شایع در کودکان

در ابتدا خوب است این مورد را یادآوری کنیم که بیماری دست، پا و دهان (HFMD) با بیماری دهان و پا که به نام تب برفکی نیز شهرت دارد و حیوانات را درگیر می‌کند و ناشی از ویروس دیگری است متفاوت می‌باشد.

علت‌های بیماری دست، پا و دهان

ویروس‌هایی که معمولاً باعث بیماری دست، پا و دهان می‌شوند کوکساکی ویروس A ‌ و انتروویروس ۷۱ نام دارند. هرکسی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود؛ اما معمولاً در کودکان زیر ۵ سال بیشتر شایع است.

علائم بیماری دست، پا و دهان
علائم اولیه:
. تب
. گلودرد
. تاول‌های دردناک در داخل دهان کودک که معمولاً در قسمت عقب‌تر دهان یا روی زبان هستند
. احساس ناخوشی
. کاهش اشتها
. خستگی
. بدخلقی و عصبی بودن
. سردرد
یک یا دو روز بعد ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
. جوش‌ها تبدیل به تاول می‌شوند
. لکه‌هایی مسطح یا زخم مانند روی زانوها، آرنج‌ها یا باسن ظاهر می‌شوند
زخم‌های دهان باعث می‌شوند بلعیدن سخت و دردناک شود. در نتیجه کمتر از حد معمول خوردن و آشامیدن می‌تواند تنها علامت بیماری کودک باشد. حتماً باید غذا و مایعات کافی به کودک بخورانید.
برای بیماری دست، پا و دهان هیچ دارو یا واکسنی وجود ندارد و به این دلیل که ویروس عامل این بیماری است، آنتی‌بیوتیک‌ها نیز کمکی به مداوا نمی‌کنند. این بیماری معمولاً خودش بعد از ۷ تا ۱۰ روز برطرف خواهد شد

سرایت بیماری دست، پا و دهان
ویروس‌های عامل بیماری دست، پا و دهان در مایعات بدن فرد مبتلا شناورند؛ یعنی در:
. بزاق
. موکوس بینی و ریه‌ها
. مایعات تاول یا زخم
. مدفوع
بیماری دست، پا و دهان از راه‌های زیر منتقل می‌شود:
. سرفه و عطسه
. تماس نزدیک مانند بوسیدن و بغل‌کردن
. استفاده از فنجان یا قاشق مشترک
. تماس با مدفوع مثلاً حین تعویض پوشک
. لمس سطوح آلوده به ویروس
همان‌طور که گفتیم معمولاً بچه‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند و بعد از اینکه در معرض ویروس عامل بیماری دست، پا و دهان قرار گرفتند، ایمنی پیدا می‌کنند و به همین دلیل است که این بیماری به‌ندرت بچه‌های بالای ۱۰ سال را مبتلا می‌کند. اما باز هم این احتمال وجود دارد که بچه‌های بزرگ‌تر و افراد بزرگسال نیز این عفونت را بگیرند، خصوصاً اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.

تشخیص بیماری دست، پا و دهان
پزشک از شما در مورد علائم کودک می‌پرسد و بدن او را از جهت هرگونه زخم یا بثورات پوستی معاینه می‌کند. معمولاً همین برای پزشک کافی است تا تصمیم بگیرد کودک به این بیماری مبتلا شده است. اما ممکن است پزشک نمونه‌ای در ترشحات گلو یا نمونه‌ای از مدفوع یا خون کودک را جهت آزمایش به لابراتوار بفرستد.

درمان بیماری دست، پا و دهان
برای بیماری دست، پا و دهان هیچ دارو یا واکسنی وجود ندارد و به این دلیل که ویروس عامل این بیماری است، آنتی‌بیوتیک‌ها نیز کمکی به مداوا نمی‌کنند. این بیماری معمولاً خودش بعد از ۷ تا ۱۰ روز برطرف خواهد شد. در این مدت شما می‌توانید با روش‌های زیر احساس بهتری به کودک بدهید:
. استفاده از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن یا اسپری‌های بی‌حس‌کنندهٔ دهان. از آسپرین استفاده نکنید زیرا می‌تواند سبب بدتر شدن بیماری کودک شود.
. استفاده از چیزهای سردی مانند بستنی یخی، ماست سرد یا اسموتی‌های سرد برای تسکین گلودرد. از دادن آبمیوه‌های اسیدی به کودک خودداری نمایید؛ چون گلو را تحریک می‌کنند.
. استفاده از لوسیون‌های ضد خارش مانند کالامین برای بثورات پوستی

عوارض و پیامدهای بیمار دست، پا و دهان
بیماری دست، پا و دهان به‌ندرت پیامدها و عوارض جدی به دنبال دارد. اما انتروویروس ۷۱ بیشتر از سایر ویروس‌های مرتبط با این بیماری، احتمال دارد مشکلات جدی‌تری ایجاد کند که شامل موارد زیر می‌شوند:
. دهیدراسیون بدن درصورتی‌که زخم‌های دهان باعث شوند بلعیدن مایعات سخت شود
. تورم غشا اطراف مغز و نخاع (مننژیت ویروسی)
. التهاب مغز (انسفالیت)
. التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
. فلجی
. افتادن ناخن دست یا پا

پیشگیری از بیماری دست، پا و دهان
کودک شما در هفت روز اول این بیماری بیشترین احتمال سرایت‌دادن این بیماری را دارد. اما این ویروس می‌تواند روزها یا هفته‌ها در بدن او بماند و از طریق مدفوع یا آب‌دهانش منتقل شود. اقدامات زیر را جهت کاهش ریسک عفونت انجام دهید:
. دست‌ها را به‌خوبی بشویید، خصوصاً بعد از تعویض پوشک یا تمیزکردن بینی و دهان کودک. به کودک کمک کنید تا دست‌هایش را تمیز نگه دارد.
. به کودک یاد بدهید هنگام عطسه و سرفه دهان و بینی خود را بپوشاند.
. سطوحی را که بیشتر لمس می‌شوند مرتباً تمیز و ضدعفونی کنید و از ظروف مشترک با کودک استفاده نکنید.
. کسی را که بیماری دست، پا و دهان دارد نبوسید و بغل نکنید.
. کودک را تا زمانی که علائم بیماری از بین نرفته‌اند به مهدکودک یا مدرسه نفرستید.