فرماندار شهرستان شیراز سال گذشته در این شهرستان حدود 200 هزار حاشیه‌نشین سکونت دارند؛ عددی که قطعا در سال 97 روند رو به رشدی را تجربه کرده است.
تابناک فارس به نقل از ایسنا: حاشیه‌نشنی حداقل از یک دهه قبل به‌عنوان یکی از مشکلات اصلی که خود بسترساز آسیب‌های فراوانی محسوب می‌شود، مورد تفقد مسئولان و صاحب‌نظران قرار داشته و دارد، اما آنچه مشهود نیست راهکارهایی است که با اجرایی شدن آن شاهد متوقف یا کند شدن جریان این سونامی نیستیم.
طی سال‌های اخیر دامنه‌ی سونامی حاشیه‌نشینی از شهر شیراز و شهرهای بزرگ استان فارس فراتر رفته و دامن روستاهای شهرستان‌های مختلف خصوصا شیراز را گرفته است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان فارس اخیرا در کارگروه سلامت و امنیت غذایی، روند حاشیه نشینی را در شهرستان شیراز رو به افزایش ارزیابی و اعلام کرده است که امروز شاهد توسعه‌ی حاشیه نشینی در اطراف 37 روستای این شهرستان هستیم!
عطاءالله زمانی گفته بود که در اغلب مناطق روستایی شهرستان شیراز با تفکیک غیراصولی اراضی شاهد افزایش حاشیه‌نشینی و تعداد حاشیه‌نشینان هستیم.
او در عین‌حال تاکید کرده است که حاشیه‌نشینانی که اطراف روستاهای شهرستان شیراز ساکن شده‌اند تنها مختص اهالی استان فارس نیستند بلکه در میان این جمعیت شاهد حضور ایرانیانی از سایر استان‌ها نیز هستیم.
مدیر کل بنیاد مسکن استان فارس با بیان اینکه دراین مناطق هر کسی در هر جایی زمینی را با هر مساحتی تصرف و در آن اقدام به ساخت و ساز کرده، یادآور شده بود که اغلب سازه‌های احداث شده شباهتی به خانه ندارد بلکه به کومه‌هایی می‌ماند که از آن به عنوان سرپناه استفاده می‌شود.
زمانی از اینکه اراضی روستاهای حاشیه‌ی شیراز به قطعات کوچک تبدیل و در آنها سرپناه‌هایی نا ایمن احداث شده است، جمعیت حاشیه‌نشینان کشور را 12 میلیون نفر اعلام کرده بود.
به گفته‌ی این مقام مسئول، خشکسالی و تاثیرات مستقیم این رویداد بر کشاورزی را از عوامل مهم حاشیه‌نشینی و توسعه‌ی آن در استان فارس و شهرستان شیراز عنوان کرده بود.
به گزارش ایسنا و برابر آمارها جمعیت روستا نشین در فارس حدود 30 درصد کل جمعیت استان را تشکیل می‌دهند؛ این یعنی هنوز حدود یک میلیون و 500 هزار روستایی در فارس زندگی می‌کنند که بی‌توجهی به معیشت و اشتغال آنان، در آینده ممکن است زمینه‌ساز مهاجرت تعدادی از این افراد باشد.
موضوع حاشیه‌نشینی به عنوان یک معضل و چالش‌هایی که به واسطه‌ی آن برای نقاط شهری و روستایی ایجاد شده و می‌شود، طی چند سال اخیر به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم مطرح بوده است.
اعضای شورای شهر شیراز نیز در دوره‌های چهارم و پنجم، بارها از حاشیه‌نشینی به‌عنوان یکی از مسائل و چالش‌های مهم که این کلانشهر را تهدید می‌کند، یاد کرده‌اند و در دوره‌ای نیز مبحث سکونتگاه‌های غیررسمی به‌عنوان راهکاری برای ساماندهی به حاشیه‌نشینان مطرح شد.
اگرچه صاحب‌نظران اعتقاد دارند که برای حل معضل حاشیه‌نشینی باید ریشه‌های آن را به‌درستی شناخت و راهکارهایی قابل اجرا برای کند کردن روند در کوتاه مدت و متوقف شدن آن در یک برنامه‌ریزی بلند مدت، اجرایی کرد. ساماندهی حاشیه نشینان به حتم راهکاری مناسب برای حل این چالش بزرگ محسوب نمی‌شود.
محمودرضا طالبان، عضو و نایب رییس شورای چهارم شهر شیراز در خصوص اجرای طرح توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی در این کلانشهر گفته بود: این طرحها در اواخر دهه 80 تهیه و طی 6 سال گذشته اجرا شده است. در طرح توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی شهر شیراز، تعداد 10 محله هدف دارای اولویت مداخله تعیین شد که حدود 900 هکتار از مساحت شهر را شامل میشد.
طالبان اضافه کرده بود: براساس مطالعات انجام شده و براساس سند ملی توانمندسازی، ارتقای جایگاه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی محلات حاشیه مد نظر بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به فعالیت های انجام شده، می توان امیدوار بود که پس از سپری شدن دوره 10 ساله طرحها، شاهد افزایش کیفیت زندگی و خدمات در محلات هدف باشیم اما آنچه امروز باید مورد توجه ویژه مدیریت شهری باشد، مقابله با شکلگیری سکونتگاه‌های غیررسمی جدید در پیرامون شهر شیراز است .
این عضو شورای چهارم شهر شیراز اعلام کرده بود: تنها راه مقابله با این مشکل، اجرای قوانین و مقررات مربوط به کنترل ساخت و سازهای غیر مجاز است که تنها و تنها در گرو اهتمام ویژه فرمانداری، شهرداری و دستگاه قضایی است تا با تخریب ساخت و سازهای بدون مجوز و بدون کنترل، مانع گسترش اینگونه سکونتگاه‌ها و به تبع آن حاشیه نشینی شود. باید با استفاده از ابزار و رویکردهای برنامه‌ریزی شهری و منطقهای و با پیش‌بینی روند آتی، اقدام به برنامه‌ریزی بنیادی جهت مقابله با آن و معکوس کردن روند مهاجرت کرد.
طالبان در بیان راهکارهای اجرایی برای مقابله با این مشکل نیز یاد آور شده بود: وضع و اصلاح قوانین کنترل ساخت و ساز غیرمجاز در محدوده حریم و پیرامون کلانشهر شیراز و برخورد جدی با خلاف سازی، برنامه‌ریزی و تهیه طرح آمایش استان فارس با هدف توزیع خدمات به صورت متوازن، افزایش هزینه شهروندی و زندگی در شهر از طریق وضع عوارض و مالیات های ویژه برای مهاجران یا سکونت در پهنههای خاص و تقویت عملیات توانمندسازی ساکنان سکونتگاه‌های غیر رسمی شناخته شده شهر شیراز با مشارکت تمام نهادهای مدیریت شهری را باید مد نظر قرار داد.
به گزارش ایسنا و به اعتقاد تمام صاحب‌نظران دلایل مختلفی در بروز و گسترش پدیده‌ی حاشیه‌نشینی تاثیرگذار است؛ خشکسالی و بیکاری خصوصا در شاغلان بخش کشاورزی و تمام زیربخش‌ها از عوامل مهمی محسوب می‌شود که بر ایجاد و توسعه‌ی حاشیه‌نشینی تاثیر گذاشته است.
از طرفی تحلیل‌گران اعتقاد دارند که توزیع نامتناسب خدمات در استان فارس و سهولت اسکان در حاشیه‌ی شیراز و خصوصا روستاهای این شهرستان، در آینده سونامی مشکلات شهری را بر سر شیراز آوار خواهد کرد؛ حادثه‌ای که مقابله با آن بسیار دشوار خواهد بود.
البته جامعه‌شناسان اعتقاد دارند که معضل حاشیه نشینی در واقع حاصل مسائلی اساسی نظیر مهاجرت از روستاها به شهر به واسطه بروز خشکسالی یا کمبود خدمات، الحاق روستاهای پیرامونی به محدوده شهرها و نبود نظارت جدی مدیریت شهری بر ساخت و ساز پیرامونی در حریم شهرها است.
به گزارش ایسنا، حاشیه‌نشینی که خود معلولی چند علتی محسوب می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز به وجود آمدن مشکلاتی نظیر ساخت‌وسازهای غیرمقاوم، توزیع نامتوازن خدمات، رعایت نشدن قوانین شهروندی، بروز آسیب‌های شدید فرهنگی به واسطه اختلاط فرهنگ‌ها، بروز آسیب‌های اجتماعی و زیست‌محیطی، استقرار سکونتگاه‌ها در حاشیه‌ی اقتصادی شهر و افزایش بزه و بزهکاران و ... و مسائلی از این دست خواهد شد.
فرماندار شهرستان شیراز سال گذشته اعلام کرده بود که فرماندار شیراز اعلام کرده بود که در این شهرستان حدود 200 هزار حاشیه‌نشین سکونت دارند؛ عددی که قطعا در سال 97 روند رو به رشدی را تجربه کرده است.
حیدر عالیشوندی اعتقاد دارد که این معضل تنها منحصر به شهرستان شیراز و استان فارس نیست و برآوردها نشان می‌دهد بیش از 15 میلیون نفر حاشیه‌نشین در سراسر ایران زندگی می‌کنند.
فرماندار شیراز به درستی تاکید داشت که یکی از مشکلات مهم این کلانشهر، ساکن شدن حاشیه‌نشینان در مرکز شهر و بافت فرسوده و حتی تاریخی است!
عالیشوندی تاکید دارد که با بازآفرینی محله‌های ناکارآمد، می‌توان در مقابل موج رو به افزایش حاشیه‌نشینی در مرکز شهری نظیر شیراز مقابله کرد؛ به‌گونه‌ای که در محله‌های سنگ سیاه و سهل‌آباد شیراز این اقدام اجرایی شد.
یکی از موضوعات مهمی که به نظر می‌رسد مد نظر مسئولان و برنامه‌ریزان شهری در شیراز قراردارد، توجه جدی به نظام محله‌ای است. به‌طوریکه با مشارکت مردم تلاشی جدی برای ایجاد هسته‌هایی متشکل از صاحبان اندیشه، ریش‌سفیدان، نخبگان و .. در هر محله ایجاد شده و بازآفرینی محله‌ها را عهده‌دار شوند. از طرفی دیدگاه‌هایی از سوی برخی اعضای شورای اسلامی شهر شیراز در دوره‌ی پنجم، در خصوص مواجهه با آسیب‌هایی نظیر حاشیه‌نشینی وجود دارد که باید امیدوار بود در مقطع شعار باقی نمانده و به راهکاری اجرایی ختم شود تا حداقل شاهد کند شدن روند رو به رشد این پدیده باشیم.
اگرچه در برنامه‌های دولت نیز شاهد توجه جدی به اشتغال فراگیر روستاییان و عشایر و اختصاص 12 هزار میلیارد تومان اعتبار به این موضوع هستیم. اعتباری که به گفته منصوری، معاون وزارت رفاه، باید از امروز شنبه 25 آذرماه نحوه‌ی توزیع آن و بسته‌هایی که براساس آن این اعتبارات تخصیص داده خواهد شد، مشخص و ابلاغ شود.
