تابناک فارس به نقل از الی گشت:در نزدیکی های شهر کازرون استان فارس، خرابه های شهری باستانی قرار دارد، شهری که روزگاری از مهم ترین و بزرگترین شهرهای ایران محسوب می شد. شهر باستانی بیشاپور با حدود ۲۰۰ هکتار مساحت، در دوران ساسانیان احداث شد. بیشاپور در مجاورت کوه ها و تپه هایی بلند ساخته شده، به همین دلیل از شهرهای ییلاقی و خوش آب و هوای آن زمان به حساب می آمد. نام و تاریخ این شهر بر روی یک کتیبه تاریخی ارزشمند، حک شده و از گزند روزگار محفوظ مانده است. این سنگ نوشته که بر روی دو عدد از ستون های مجموعه به یادگار مانده، به خوبی تاریخ ساخت شهر را مشخص کرده است. نام این شهر با شاپور اول ساسانی پیوند خورده و در کتب تاریخی به صور گوناگونی همچون بیشاپور، شاپور، بیشابور و اندیوشاپور آورده شده است. بیشاپور جزئی از محور ساسانی فارس است و به تازگی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
شهر باستانی بیشاپور حدود ۱۲۰ کیلومتر با مرکز استان فارس یعنی شهر شیراز فاصله دارد. این شهر در مجاورت دره ای به نام دره چوگان و در حدود ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر کازرون قرار دارد. بیشاپور از مهم ترین شهرهای ایران در دوران ساسانیان بود و در مجاورت “جاده شاهی” که در زمان هخامنشیان تخت جمشید را به شوش متصل می کرد، قرار گرفته است.
تاریخچه شهر تاریخی بیشاپور
بیشاپور از معدود شهرهای دنیاست که تاریخچه اش به صورت مکتوب بر روی کتیبه ای باستانی نوشته شده است. طبق کتیبه ای که بر روی دو عدد از ستون های شهر باستانی بیشاپور نگاشته شده است، این شهر در عهد ساسانیان و در زمان حکومت شاپور اول ساسانی احداث شده است. تاریخ ساخت این شهر که توسط معماری به نام “اپاسای” طراحی شده، به سال های ۲۴۱ – ۲۷۲ میلادی باز می گردد. پس از جنگ بین ایران و امپراطوری روم و پیروزی شاپور شاه بر والریان، شاپور شاه دستور ساخت این شهر را در مسیر تخت جمشید به تیسفون صادر کرد و پس از ساخت آن نام خود را بر آن نهاد.
اما همانند تمامی شهرهای باستانی دنیا، عاملی که باعث انتخاب این مکان برای ساخت شهر شد، وجود رودخانه پر آب شاهپور و چشمه ساسان در این منطقه است. هرجایی که منابع آبی، دسترسی و آب و هوا مناسب باشد، مکان خوبی برای احداث یک شهر است. شهر تاریخی بیشاپور هم که همه این موارد را با هم دارد. بر اساس حفاری هایی که تاکنون در این منطقه صورت گرفته اند، می توان اینگونه گفت که بیشتر آثار دوران ساسانی در بخش شمالی شهر هستند و بیشاپور در طول زمان و در دورن اسلام به سمت جنوب گسترده شده است.
در طول تاریخ، حفاری های زیادی در شهر باستانی بیشاپور انجام شده اند. حفاری ها در این سایت از سال ۱۳۱۴ آغاز شد و پس از چندین و چند سال وقفه تا سال ۱۳۵۷ ادامه یافت. متاسفانه در طول سال های بعد از انقلاب، مطالعات و حفاری های بسیار محدودی در این سایت انجام شد که همگی نا تمام باقی ماندند.
معبد آناهیتا
مهم ترین اثر تاریخی موجود در شهر باستانی بیشاپور معبد آناهیتاست. آب در میان آریایی ها و در دین زرتشت جایگاهی بسیار بالا دارد. به همین خاطر در آن دوران نیایشگاه هایی را برای ستایش آب ایجاد می کردند که نیایشگاه آناهیتا در بیشاپور یکی از مهم ترین آن هاست. این نیایشگاه از منظر معماری و مهندسی، از شاهکارهای عهد ساسانی محسوب می شود. مردمان آن دوران به طرزی بسیار ماهرانه آب رودخانه شاپور را که ۲۵۰ متر با این مکان فاصله دارد، به این سمت راهنمایی و با دستگاه های مختلف آن را کنترل و تقسیم بندی کردند. هنوز هم می توان بقایای دالان های انتقال آب به معبد را مشاهده کرد. نکته جالب توجه درباره معماری این بنا این است که بیش از نیمی از ارتفاع آن در زیر زمین قرار دارد. نیایشگاه آناهیتا، از مهم ترین بناهای عهد ساسانی و با ارزش ترین نمونه های نیایشگاه های الهه آب در جهان است.
حجاری های تنگ چوگان
شش نقش برجسته بسیار زیبا و با ابهت بر روی صخره های تنگ چوکان در مجاورت شهر باستانی بیشاپور نقش بسته اند. تمامی این نقش برجسته ها نشان دهنده پیروزی های شاهان ساسانی بر دشمنان و رقبای خود هستند. سه مورد از این نقوش برجسته، پیروزی شاپور اول موسس شهر بیشاپور بر والریان امپراطور روم را نشان می دهند و سه مورد دیگر، تاج گذاری بهرام اول، پیروزی های بهرام دوم و همچنین پیروزی شاپور دوم بر دشمنان را نشان می دهند.
تالار تشریفاتی بیشاپور
در قسمت جنوب شرقی نیایشگاه آناهیتا، تالاری عظیم با وسعت حدود ۷۸۱ متر مربع قرار دارد که به تالار تشریفات شهرت یافته است. این تالار پلانی چهار ایوانی داشته و زمانی گنبدی مرتفع در مرکز آن بوده است. تالار تشریفات از باشکوه ترین اثار معماری ساسانیان است.
جایگاه نذورات
جایگاه نذورات در واقع همان سند تاریخی شهرسازی بیشاپور است. درست در همان نقطه ای که دو خیابان اصلی شهر همدیگر را قطع می کنند، دو ستون مرتفع وجود دارند که دارای کتیبه هایی ارزشمند هستند. این ستون ها هرکدام ۹ متر ارتفاع دارند و گویا زمانی در بینشان مجسمه ای باشکوه از شاپور اول وجود داشته است.
ایوان موزاییک
ایوان موزاییک یکی از شاهکارهای هنری دوران ساسانیان است که حدود ۲۳ متر طول و ۲۰ متر عرض دارد. امروزه می توان قطعاتی از این ایوان زیبا را در موزه های همچون لوور فرانسه، ایران باستان و مزه کازرون مشاهده کرد.
غار تاریخی بیشاپور و مجسمه معروفش، کاخ والرین، گرمابه بیشاپور، خانه های مسکونی، کاروانسرا، مدرسه دوران اسلامی، مسجد بیشاپور، پل گبری، برج و بارو و … از دیگر آثار ارزشمند تاریخی هستند که می توانید در این مکان مشاهده کنید.
