شاید برایتان جالب باشد اما سدها تنها برای استفاده از منابع آبی پشت آن و یا تولید برق کارآیی ندارند بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان مقصدی برای گردشگری محسوب می‌شوند.
در مازندران نیز به دلیل وجود سدهای فراوان شامل سدهای مخزنی و سدهای خاکی یا همان آب‌بندان‌ها که تمامی آنها قابلیت گردشگری را دارند، توجه به این امر می‌تواند در کنار آشناشدن بیشتر مردم به این سازه، مباحث مربوط به گردشگری سد را نیز رونق دهند و از این طریق، ضمن اشتغالزایی، درآمدزایی نیز کرده باشند.
با وجود مواهب طبیعی موجود در این استان و تقریبا بدون برنامه بودن مسئولان متولی امر گردشگری در مازندران، می‌توان گفت که سد، ابتکاری بزرگ برای متولیان این بخش می‌تواند باشد، آن هم در زمانی که این مسئولان بر روی کوه، جنگل، دشت، دریا و غیره نیز برنامه خاصی ندارند، در این بین، مازندران با وجود داشتن 800 آب بندان بکر و منحصر به فرد، می تواند به استانی پرجاذبه با 800 نقطه گردشگری جدید در کنار سدهای مخزنی بدل شود.
امتیاز سدهای مازندران نسبت به سایر سدهای کشور
مهدی رمضان‌زاده مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این موضوع، اظهار کرد: امروزه گردشگری سدها در دنیا مورد استقبال زیادی قرار گرفته و حتی برخی از استان‌های کشورمان نیز پروژه‌هایی تعریف شده است اما در مازندران نسبت به این موضوع مهم کاری نشده است.
وی با بیان اینکه در این بحث باید به دو موضوع نوع گردشگری و استفاده بهینه از حجم بسیار زیادی از آب مورد توجه قرار گیرد، تصریح کرد: در کنار استفاده از ساحل این سدها، ورزش‌های مبتنی بر آن نیز می‌تواند مورد استفاده گردشگران قرار بگیرد.
مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران با اشاره به اینکه امتیازی که سدهای مازندران نسبت به سایر سدهای استان‌های کشور دارد این است که سدهای مازندران در قسمت جنوبی شهرها قرار گرفته‌اند و توام با جاذبه های بکر طبیعی هستند، خاطرنشان کرد: بسیاری از سدهای مازندران مانند سدهای شهید رجایی در شرق تا سد میجران در رامسر، در حالت طبیعی ایجاد می‌شوند که بدون هیچ زیرساختی، جاذبه فراوانی دارد. هرچند به لحاظ فنی ریسک‌هایی گردشگران را تهدید می‌کند و با وضع موجود، به صلاح نیست که از این نوع گردشگری در این استان استفاده شود.
لزوم کنترل آلودگی در گردشگری سد
رمضان‌زاده با بیان اینکه پیامدهای زیست‌محیطی، خطر غرق‌شدگی و آلودگی آب سدها بخشی از مشکلاتی است که با راه‌اندازی و رونق گردشگری سد به وقوع می‌پیوندد، گفت: با انجام مطالعات تحقیقاتی در بخش سنجش انگیزه‌های گردشگران این نوع مناطق و به لحاظ فنی می‌تواند لحظات بسیار جذابی را برای گردشگران به وجود بیاورد.
وی با اشاره به اینکه هر سدی کارکرد متفاوتی دارد و باید آن را در نظر گرفت، تصریح کرد: اگر قرار باشد سدها به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار بگیرند، بحث مدیریت آلودگی آب‌ها بسیار مهم است. اگر حجم گردشگر در یک منطقه افزایش یابد، به طور طبیعی آلودگی افزایش می یابد چرا که هیچ ارگان نظارتی در این زمینه وجود ندارد. به عنوان مثال، با افزایش گردشگر در دریا، کوه، ساحل و جنگل، زباله و آلودگی در مازندران به شدت افزایش یافت و هیچ نظارتی نیز بر آنها نشد.
مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران سرمایه‌گذار باید بر اساس اصول زست‌محیطی وارد شود و سرمایه‌گذاری کند، خاطرنشان کرد: طراحی منظر، اقامت، مدیریت زباله، امنیت و غیره، مواردی است که باید سرمایه‌گذار این موارد را آماده و سپس به جذب گردشگر اقدام کند.
800 آب‌بندان مازندران؛ 800 نقطه مستعد گردشگری سد
بابک مومنی عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه آب‌بندان‌ها به سدهای خاکی معروف هستند و با توجه به اینکه 800 آب‌بندان در این استان در کنار سدهای مخزنی و غیره وجود دارد، 800 نقطه جدید گردشگری در این استان قابل دسترسی هستند، گفت: گردشگری در حال حاضر در مازندران با زیرساختار فعلی، روال سنتی را طی می‌کند.
وی با بیان اینکه درآمد ناخالص بسیاری از کشورها در زمینه گردشگری حتی از درآمدهای نفتی کشورمان بیشتر بوده است، اظهار کرد: گردشگری با این نگاه در مازندران یک شوخی بیش نیست و اصلا صنعت توریست در این استان معنایی ندارد. البته اقدامات خوبی مانند بوم‌گردی در این عرصه آغاز شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به اینکه برای این کار باید یک پیوست گردشگری در مطالعات فعالیت های عمرانی که انجام می شود و ظرفیت گردشگری دارد، الحاق شود، تصریح کرد: احیا، مرمت و بهسهازی پروژه آب بندان ها در سطح مازندران در حال انجام است و اعتبارهای بسیار خوبی در این زمینه اختصاص داده شده اما نقش گردشگری در این زمینه، چه میزان است.
گردشگری آب‌بندان؛ موضوعی که به جلسات خلاصه شده است
وی با بیان اینکه نقش گردشگری در موضوع آب‌بندان‌ها و سدهای خاکی تنها به جلسات خلاصه شده و خروجی ندارد، گفت: امروز آب آب‌بندان تنها برای کشاورزی یا پرورش آبزیان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد بلکه اگر قرار باشد اقتصاد روستاها شکوفا شود باید به منابع درآمدی اینچنینی توجه کرد و زیر ساخت‌های آن فراهم شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با بیان اینکه در کشور ژاپن، درآمد گردشگری کشاورزی از فروش برنج بسیار بالاتر است، اظهار کرد: برای تحقق این امر، زیرساختارهای حمل و نقل و چالش‌های فرهنگی بهانه مسئولان برای عدم تحقق این موضوع است.
گردشگری آب‌بندان‌ها؛ در انحصار کوه‌خواران و زمین‌خواران
مومنی در ادامه با اشاره به اینکه آن سدها یا آب بندان‌هایی که پتانسیل گردشگری دارند متاسفانه با کوه خواری، زمین خواری درگیر شده اند و به جای زراعت، ویلاها روئیده‌اند، گفت: در برخی از استان ها محدودیت های پیکره آبی وجود دارد و باید بر روی همان پیکره‌ها برنامه ریزی کنند اما در مازندران که 800 آب بندان با مسیر دسترسی بسیار آسانی نسبت به سدهای مخزنی وجود دارد توجه شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: مهم‌ترین ملزومات گردشگری سد، جاده های دسترسی و حمل و نقل عمومی است و شرایط اسکان و آرامش گردشگر نیز باید در دستور کار قرار بگیرد تا اهد رونق در این زمینه باشیم.
گزارش از: سید احمد حسینی و بهناز مقدس خبرنگاران ایسنا