عامل فرونشست زمین در فارس برداشت بی رویه آب است

تابناک فارس به نقل از مهر:گروه تحقیقاتی مرکز تحقیقات علوم زمین کشور آلمان (GFZ)متشکل از اساتید و کارشناسان این مرکز ازجمله هانس اولریش وتزل ، و خانم الکه وتزل ،مسئول گروه تثبیت فرسایش توده ای سازمان جنگل ها،مراتع و آبخیزداری کشور و کارشناسان این سازمان با همراهی مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان ، از محدوده های دچار زمین لغزش روستای آب باد شهرستان مرودشت و نیز برخی از دشت های فارس که آثار فرونشست در آنها مشاهده شده بازدید به عمل آوردند.

مهدی معتق استاد دانشگاه هانوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان در سفر به فارس و بازدید از دشتهای بحرانی و فرونشست های رخ داده در این استان گفت: بسیاری از چالش های کنونی که دامنگیر دشت ها بویژه دشتهای فارس شده ناشی از برداشت بی رویه از منابع آبی و خالی شدن سفره های آب زیر زمینی است.

استاد دانشگاه ها نوفر و پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان افزود: متاسفانه بر اساس مشاهدات موجود در دشت‌های بحرانی نیز وضعیت اضافه برداشت از این دشت‌ها بسیار شدیدتر است و در حالت بحرانی قرار دارد به طوری که با برداشت آب ، آبخوان ها که پیش‌تر با آب‌های زیرزمینی پر شده بودند، خالی شده و کوچکترین فشاری در سطح زمین موجب ریزش خاک و بدنبال آن فرو نشست کامل دشت در این نواحی شده است.

اکبری مسئول گروه تثبیت فرسایش توده ای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در حاشیه این بازدید با بیان اینکه متاسفانه پدیده فرونشست زمین موجب آسیبهای جبران ناپذیری به طبیعت و عرصه های زیستی در بسیاری از نقاط کشور شده است اظهار داشت: با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و با استفاده از تصاویر ماهواره ای بویژه تصاویر اپتیکی و راداری مطالعات رفتارسنجی زمین لغزش ها درحال بررسی است.

وی خاطرنشان کرد: براساس تفاهم نامه موجود بین معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور و مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان ، رفتار سنجی مخاطرات زمین در مباحث آبخیزداری و زمین لغزش ، علل و عوامل وقوع زمین لغزش و فرسایش خندقی، با همکاری این مرکز انجام شود.

مهندس الکه وتزل استاد زمین شناسی مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان با اشاره به بازدیدها و مشاهداتش از دشت های استان بویژه شهرستان مرودشت گفت: به نظر می رسد ناپایداری بسیار زیادی در دشتهای این دو منطقه رخ داده که نوع خاک و مواد سطحی، شرایط اقلیمی،برداشت بیش از حد آب ، پوشش گیاهی و عملکرد انسان می تواند از عوامل تشدید بروز پدیده فرونشست در این منطقه باشد.

وی گفت: براساس این مشاهدات می‌توان نتیجه گرفت که تعداد و مساحت لغزش‌ها در این مناطق روزبه‌روز در حال گسترش بوده و این روند در آینده نیز می‌تواند موجب تسریع وقوع زمین لغزش‌ها و گسترش پدیده فرونشست باشد.

شهرام منتصری مدیرکل منابع طبیعی فارس نیز با اشاره به خشکسالیهای اخیر در استان و برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیر زمینی در بسیاری از نقاط فارس گفت : ازجمله اقدامات اساسی و راهکارهای فوری جهت کنترل و مهار پدیده فرونشست زمین در اکثر دشت های فارس انجام فعالیت های آبخیزداری است .

وی گفت : در حال حاضر اقدامات مفیدی جهت شناسایی ،کنترل و مهار این پدیده از جمله اجرای فعالیتهای آبخیزداری بویژه در نقاط بحرانی استان انجام شده که می توان ازآنها به عنوان الگو در سایر نقاط کشور نیز استفاده کرد.

منتصری در ادامه با اشاره به خسارات فراوان سیلابهای اخیر در شیراز که موجب تلفات انسانی در نوروز امسال شد، گفت: در حال حاضر مطالعات جامع تفصیلی در اراضی بالادست دروازه قرآن شیراز انجام شده است .

وی گفت: در این راستا با مطالعه حوضه آبخیز بالادست ، حجم سیلابهای احتمالی مورد ارزیابی و محاسبه قرار گرفته و پیش بینی ساخت و احداث 20 چکدم ( سد های کوچک تاخیری) در دستور کار قرار گرفته که در صورت تامین اعتبار و ساخت آنها از خطرات احتمالی بروز مجدد سیل در این محدوده جلوگیری خواهد شد.

مدیر کل منابع طبیعی فارس در ادامه اظهار امیدواری کرد: با انجام فعالیت های آبخیزداری بتوان جلوی بسیاری از سیلابهای مخرب در دشت ها و نقاط بحرانی استان را گرفت و با تغذیه آبخوان ها از بروز پدیده فرونشست و زمین لغزش نیز جلوگیری به عمل آورد .

پس از بازدید کارشناسان مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان از مناطق دچار فرونشست شده ،پارامترهای ساختاری و زمین‌شناسی منطقه توسط آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت با توجه به اطلاعات برداشت شده از دشت های بحرانی دچار فرونشست مقرر شد با همکاری این گروه مطالعات پایش و رفتار سنجی فرونشست های های اتفاق افتاده با توجه به حساسیت مناطق در پروسه ای معین مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

این گروه تحقیقاتی طی مدت شش سال اخیر از بسیاری از نقاط بحرانی فرونشست زمین ،فرو چاله ها،فرسایش و زمین لغزشهای رخ داده در مناطقی از کشور از جمله گیلان، مازندران، همدان،گلستان و نیز رفسنجان بازدید و ارزیابی این مناطق را در برنامه های خود قرار داده اند.