زلزله های مکرر خان زنیان هشداری برای مسئولان شیراز است|قاتل خاموشی که در خاک شیراز نهفته است

تابناک فارس به نقل از شیرازه: شاید این زلزله های مکرر در «خان زنیان» در بیخ گوش شیراز هشدارهایی باشد تا مسئولین از خواب بیدارشوند و چاره جدی،اساسی و عملی برای رفع آن بیندیشند.
امروز جلسه ویژه کمیسیون شهرسازی و معماری با موضوع بررسی ابهامات در خصوص وضعیت گسل‌های محدوده شهر شیراز و اقدامات انجام شده توسط دستگاه‌های متولی و پیش‌بینی‌های مربوطه برای ساخت‌وساز شورای شهر شیراز با حاشیه های زیادی از ماسک هایی که حضار بر دهان داشتند و صدای آن ها شنیده نمی شد تا قهر ا،ستاد زلزله شناسی و زمین شناسی همراه بود.
در این جلسه، علاوه بر اعضای شورا ،عده زیادی از دعوت شدگان از مسئولین در شهرداری گرفته تا انبوه سازان و اعضا در سازمان نظام مهندسی از ترس شیوع کرونا ماسک بر دهان داشتند.
جالب این که همین افراد با ماسک ها بزرگ و چند لایه ای که بر دهان داشتند، سکان جلسه را برای سخنرانی در دست گرفتند اما هر چه میکروفن یاری می کرد بازهم کارساز نبود و تنها صدای خفیف و نازکی از آن ها به گوش می رسید می شد. این رویه همچنان ادامه یافت تا بالاخره صدای «نوذر امامی » رییس کمیسیون معماری را هم درآورد. سرانجام وی از سخنرانان خواست که یا بلندتر صحبت کنند یا این که ماسک ها را از دهان خود بردارند.
در حالی که این حضار به گرد هم نشسته بودند و در خصوص گسل های شیراز به نقد و نظرهای کارشناسانه خود می پرداختند ،آقای دکتر اسدی،عضو هیئت علمی دانشگاه و زمین شناس و زلزله شناس می خواست جلسه را ترک کند، دلیل او هم این بود؛ با وجودی که برای حضور و سخنرانی او در این جلسه از وی دعوت شده اما کسی از دکتر اسدی یادی نمی کند و اجازه سخنرانی هم نمی دهد، دکتر اسدی داشت جلسه را ترک می کرد که با خواهش و تمنای بعضی اعضای شورا سرانجام منصرف شد و در جایگاه نشست.
در این جلسه عده ای از کارشناسان و اعضا در سازمان نظام مهندسی از ارائه مجوزها از سوی شهرداری گلایه داشتند که چرا این سازمان با وجود مشخص بودن گسل ها، به مردم مجوز ساخت و ساز می دهد اما صحبت شهرداری هم این بود که این سازمان طبق مصوبات خود به مردم این حق را می دهد که در برخی مکان ها که امنیت بهتری برقرار و گسل ها ضعیف تر بوده، ساخت و ساز کنند. در حالی که میان این دو گروه بحث و تبادل نظر بود،آقای دکتر اسدی زمین شناس و زلزله شناس از انتشار کلیپی که اخیرا در فضای مجازی دست به دست شده و خطر وجود زلزله در بیخ گوش شیراز سخن به میان آورد، تا دوباره یادآور شود که این خطر جدی است.
به گفته برخی حضار این جلسه به دنبال فیلمی که در فضای مجازی اینستاگرام انتشار یافته و از سوی اهالی رسانه به دست مسئولین رسیده ، تشکیل شده تا ابهامات ساخت و ساز ها بر روی گسل ها از میان برود.
گفته می شود، این غار توسط گروه تخصصی «ژئوفیزیک آبفام» کشف شده و مطالعات ژئوفیزیکی در آن منطقه نیز انجام پذیرفته است. از این رو آن ها بارها و بارها هشدار داده و اعلام کرده اند که ساخت وساز ها بر پایه مشاهدات و بررسی های علمی زمین شناسی انجام بگیرد.

تشکر و قدردانی از اصحاب رسانه از سوی شورای شهر

هر چند برخی از حضار در سازمان نظام مهندسی از انتشار این کلیپ از اصحاب رسانه گلایمند شدند اما اعضای شورای شهر مثل «نوذر امامی »،رییس کمیسیون شهرسازی و معماری و خانم «سولماز دهقانی» عضو این کمیسیون از رسانه ها تشکر و قدردانی کرده و گفتندکه اگر رسانه ها نبودند،صدای این خطر شندیده نمی شد و این جلسه نیز برگزار نمی گردید.
نوذر امامی ،رییس کمیسیون معماری و شهرسازی ضمن تشکر و قدردانی از اهالی رسانه گفت: به هر حال این کلیپ انتشار یافته و جلسه ما برای رفع مشکل این منطقه شکل گرفته پس بهتر است به حل مسئله بپردازیم چرا که خود این کلیپ موجب بیداری شده و بر توجه بیشتر خطر گسل ها تاکید دارد.

خطری شهروندان را تهدید نمی کند

وی با بیان این که خطری شهروندان را تهدید نمی کند،افزود: جای هیچ نگرانی برای شهروندان وجود ندارد چراکه تمام ساخت‌وسازهای شهرداری در محدوده «حسینی‌الهاشمی» و «برف‌فروشان» براساس معیارهای کارشناسانه و تخصصی انجام شده است.
دکتر امامی با تاکید بر این که محدوده «حسینی‌الهاشمی» در خط گسل زلزله نیست، گفت: تمام ساخت‌وسازهای شهرداری در این محدوده براساس طرح جامع و طرح تفصیلی شیراز بوده و سازه‌های آن براساس مقاومت و جنس زمین است.
رییس کمیسیون معماری و شهرسازی با تاکید بر این که هیچ تخلفی در ساخت‌وسازها دیده نشده ،با اشاره به این که شهر شیراز بر روی گسل واقع شده، ادامه داد: هر جا گسل وجود داشته باشد به معنای عدم ساخت‌وساز نیست بلکه باید برای آن تمهیدات ویژه اندیشیده شود ،چراکه ساختمان سرمایه ملی بوده و باید به نوع خاک و میزان مقاومت و تراکم و طبقات آن سازه توجه شود.
وی با بیان این که هنوز مشخص نیست که سازها بر غارهای آهکی یا گچی بنا شده،افزود: این موضوع به ما هشدار می‌دهد که باید تمام مسائل ایمنی را به طور ویژه در این مناطق رعایت کنیم.

قاتل خاموشی که در خاک شیراز نهفته است

به باور یوسفی ،رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی در جنوب کشور ،اولین مسئله ای که در این خصوص باید مورد توجه قرار بگیرد، مربوط به زمین شناسی بوده و پس از آن وسعت جمعیت است.
وی با اشاره به گسل های خطرآفرین در شیراز گفت:از سال 68 وجود دو گسل از خطه شمالی این شهر یعنی از سمت اراضی دانشگاه تا رودخانه خشک مورد تایید زمین شناسان بوده و وجود گسل در گچساران نیز که از شرقی ترین ارتفاعات اراضی و شمال رودخانه شروع شده و تا گویم امتداد یافته، مورد تایید کارشناسان است.به گفته کارشناسان گسل دوم مربوط به «گسل سبز پوشان »می شود که قبلا از دریاچه مهارلو و پریشان شروع شده و از ارتفاعات جنوبی شیراز عبور می کند.

مطالعه دقیق وجود ندارد

دکتر «نواب قائدی »عضو کمیسیون شهرسازی و معماری نیز با تاکید بر لزوم توجه بیشتر به خطر گسل ها گفت: آیا تاکنون مطالعات کارشناسانه برای وقوع زمین لرزه داشته ایم؟آیا دستورالعمل های ساخت و ساز داریم؟ متاسفانه مطالعه نبوده و ما وقتی اتفاقی به وقوع پیوست تازه به این فکر می کنیم که چه کاری باید انجام دهیم. وی با تاکید بر مقاوم بودن ساختمان ها افزود: اگر در این رابطه مطالعاتی هست باید قابل ارائه باشد و در صورتی که مطالعه‌ای در این بخش‌ها انجام نشده باید پرسید ساخت‌وسازها پیش از این بر چه اساسی صورت گرفته است؟
«سولماز دهقانی» ،عضو کمیسیون شهر سازی هم به اهمیت ایمنی در ساخت و سازها اشاره کرد و با بیان این که مسئله خود گسل نیست، گفت: مشکل ساخت و ساز بر غارهای آهکی بوده چرا که در این مکان ها ایمنی برقرار نبوده و این غارهای آهکی تاب و تحمل حجم عظیم ساختمان ها را ندارد.وی با تاکید بر مطالعه دقیق افزود: اگر مطالعاتی در این بخش‌ها نداریم باید از ایجاد ساخت‌وسازهای بیشتر جلوگیری کنیم.

تغییر کاربری خطر گسل به فضای سبز

دکتر رضایی ،مدیر کل راه و شهرسازی نیز گفت: برای ساخت و سازها هشدارهایی داده می شود اما این که ساخت و ساز متوقف شود خیر.
وی با تاکید بر جنبه های حقوقی و قانونی این سازمان افزود:متاسفانه برخی افراد بدون بررسی های کارشناسانه و تصمیمات منطقی اتهامات زیادی را به این سازمان وارد می کنند که جایز نیست.
دکتر رضایی با تاکید بر همکاری دستگاه های متولی گفت : محیط زیست،نظام مهندسی و دیگر سازمان ها در این رابطه دخیل هستند اما با این که وظیفه شهرداری نبوده، این سازمان ساختمان هایی که روی گسل غارآهکی قرار داشته را تغییر کاربری داده و آن را به فضای سبز تبدیل نموده است.وی ادامه داد:با این حال شهرداری از نظر فنی مصوبه کارگروه را برنامه ریزی کرده و تغییر کاربری داده که البته روال قانونی را هم طی کرده است.به گفته او باید پذیرفت که همه نقاط شیراز روی گسل بوده اما توجه به مناطقی مثل حسینی الهاشمی که در حریم گسل های خطرناک بوده ضرورت توجه بیشتری دارد.
در این میان دکتر جنوبی ،طراح و مجری سایت «برف فروشان» با بیان این که در سال 90 پرونده ای در خصوص وجود این گسل ها در شهر شیراز تنظیم شده، گفت:در این رابطه مطالعات کارشناسی انجام شده و بسیاری از آزمایش ها و موارد لرزه نگاری صورت گرفته است.دکتر اسدی، عضو هیئت علمی دانشگاه و زلزله شناس نیز با تاکید بر این که باید در این زمینه کمیته علمی تشکیل شود، گفت:با وجود متخصصین و کارشناسان در این کمیته تحقیقات روی گسل ها انجام شده است.

لزوم عملیات کارشناسانه و بکارگیری دانش «به روز»

وهاب زنگنه ،مشاور کمیسیون معماری و شهر سازی هم با بیان این که شیراز شهر گسل هاست، با تاکید بر عملیات کارشناسانه و بکارگیری دانش «به روز» در مهار گسل ها گفت:بخش عمده ای از این گسل ها ضعیف و غیرفعال بوده اما بعضی هم خطر آفرین بوده که می بایست از بروز آن جلوگیری کرد؛به فرض مثال در نبود عملیات کارشناسان و با اقدامات غیرکارشناسانه یک مسئول مهار یک گسل کوچک در خیابان جمهوری به نتیجه مطلوبی نرسید.
یکی از کارشناسان در این زمینه گفت:همانطور که می دانیم در تهران و حتی لس آنجلس بناهای زیادی برروی گسل ها ساخته شده لذا این ساخت و سازها دارای مصوبه قانونی بوده که در شورای برنامه ریزی تایید شده و به شهرداری نیز ابلاغ شده است.
وی ادامه داد:بر این اساس شهرداری هم بر اساس طرح های جامع و تفصیلی مجوز پروانه ساخت صادر می کند.با این حال گسل ها در شمال و جنوب وجود دارد و تاکید شده که اگر قرار است که ساخت و سازی انجام بگیرد حتما باید مجوز آن صادر شود.

50 نقطه شیراز گسل دارد

به گفته دیگر کارشناسان در حال حاضر در 50 نقطه شهر گسل وجود داشته که در صورت بی توجهی خطرات جبران ناپذیری را بوجود می آورد.
در این میان یکی از اعضا هم با ابراز گلایمندی از عدم توجه ساخت و ساز بر روی گسل ها گفت: این ساختمان ها از 20 سال قبل ساخته شده و حالا علاوه بر این که فرسوده بوده باید خطر این گسل ها را هم تحمل کند.
البته برخی نیز در زمینه نبود شبکه فاضلاب در این مناطق تاکید کردند که چرا مالکین آن بدون مجوز تاسیس شبکه فاضلاب در این مکان ها ساخت و ساز انجام داده اند؟به گفته آن ها این ساخت و ساز ها در حالی انجام گرفته که ساخت بیمارستان ،پمپ بنزین و دانشگاه بر روی گسل ممنوع است.به هر روی در این جلسه برای پیشگیری از خطر گسل ها،یکی بر جنس خاک تاکید داشت و دیگری نوع زمین،؛یکی از ارائه مجوزها گلایه کرد و دیگری از نبود مطالعات کارشناسانه در ساخت و ساز شکوه داشت.
برپایه این گزارش،وجود و خطر گسل ها را نمی توان انکار کرد. خطری که در کمین مردم نشسته و هر لحظه ممکن است نقشه شومی را برای آن ها رقم بزند به همکاری و هم اندیشی مسئولینی نیاز دارد تا به دور از بحث و جدل ها انداختن توپ این مشکلات در زمین یکدیگر به اجرای طرح های کارشناسانه و از پیش تعیین شده بپردازند.چرا که هر لحظه امکان دارد که آپارتمان ها فرونشیند و خانواده های زیادی را در غم و اندوه بزرگی فرو ببرد.
شهر شیراز از «شهرک گلستان تا مهارلو »بر روى گسل واقع شده است، مسله ای که باید بیش از پیش جدی گرفته شود و با استفاده بهینه از زمین های موجود ساختمان هایی محکم از جنس فلز و یا خانه های سیار و رونده ای بنا و ساماندهی شود تا علاوه بر جلوگیری از آسیب های زمین لرزه از هزینه های سرسام آور نیز بکاهد.

سناریو غمبار زلزله برای مردم

همه این ها از یک طرف و ساخت و ساز بر روی زمین های سست از طرف دیگر ضربه ای است که بر پیکر شهر وارد می شود.بنابراین باید توجه داشت تا این قاتل خاموش و نهفته بار دیگر سناریو غمباری را برای مردم ایران به بار نیاورد تا علاوه بر ضربه های اقتصادی و اجتماعی خانواده های زیادی را داغدار کند.چرا که ممکن است تنها در عرض چند ثانیه هزاران نفر جان ببازند و بسیاری هم مجبور باشند که با نقص عضو به زندگیشان ادامه دهند.
جدا از عواقب ناخوشایندی که گسل ها و زمین لرزه ها به بار می آورند ،ساختمان ها و آپارتمان های کوچک و بزرگی هم وجود دارد که برخی مسئولین یا بسازو بفروش ها در قالب منازل مقاوم و نوساز به مردم می فروشند؛ساختمان هایی که با ظاهری زیبا و "نونوار" اما در واقع از بناهای کهنه و فرسوده چیزی کم نداشته و بوی مرگ می دهد .آنچه این معضلات را خطرناک تر از ساخت و سازهای کنونی می کند، لرزه ای است که به تن خانه های فرسوده شهر می اندازد.
بر کسی پوشیده نیست که شیراز و فارس از دیرباز یکى از مراکز زمین لرزه در فلات ایران زمین بوده و در سده هاى اخیر نیز زمین لرزه هاى قابل توجهى در این استان رخ داده است.با این حال و همچنان ساخت و سازهایی در حال انجام بوده که در ایمنی شهروندان جای تفکر بیشتری دارد.
گسل سبز پوشان از جنوب به غرب و از آنجا به شمال شیراز امتداد می یابد و سالانه چیزی بیش از یک میلی متر حرکت می کند.با این وجود برخی در سازمان انبوه سازان، تعاونی های مسکن و شهرداری بر روی این گسل های فعال ساخت و ساز می کنند.
یک نمونه آن هم برج های آسمان خراشی بوده که در فرهنگ شهر خودنمایی می کند و نمونه دیگر هم مربوط به ساختمان های نیمه کاره ای می شود که در بزرگراه حسینی الهاشمی به چشم می خورد.