به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، با توجه به اینکه نیاز کشور سالانه 3 میلیون تا 3 میلیون و 200 هزار تن برنج است، واردات این کالای استراتژیک محدود و ارز 4200 تومانی واردات قطع و ارز نیمایی جایگزین آن شد. با اینکه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی تأکید می‌کنند تولید و تأمین برنج برای نیاز مصرفی کمبودی ندارد اما متوسط قیمت برنج براساس آمار رسمی طی 3 ماه 16 درصد افزایش یافته است، هر چند افزایش قیمت‌ها در بازار بیشتر از این عدد است.

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد برنج خارجی در خردادماه، از میان کالاهای خوراکی پرمصرف، بالاترین افزایش قیمت را دارد و این عدد نسبت به ماه اردیبهشت 16 درصد و نسبت به خرداد سال 98، 55.7 درصد رشد قیمتی دارد.

دلایل افزایش قیمت

واردکنندگان و فعالان بازار خرده فروشی، قطع ارز 4200 تومانی را مؤثرترین عامل در افزایش قیمت برنج عنوان می‌کنند، اما تولید‌کنندگان عوامل دیگر مانند افزایش هزینه‌های تولید مانند هزینه نهاده‌ها، کارگر و حمل و نقل را علاوه بر قطع ارز دولتی برنج وارداتی، دلیل رشد قیمت برنج داخلی در بازار عنوان می‌کنند.

مخالفان و موافقان واردات

جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج کشور معتقد است، برنج تولیدی کفاف مصرف را می‌دهد پس نباید برای واردات برنج هزینه زیادی متحمل شویم. اما در مقابل مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان، برنج خارجی را عاملی برای ثبات قیمت‌ها در بازار عنوان کرد و گفت: واردات برنج در هیچ زمانی موجب کاهش قیمت برنج داخلی نشده است اما کاهش یا قطع واردات و افزایش قیمت برنج وارداتی قطعاً باعث  افزایش قیمت برنج داخلی است؛ پس نمی‌توانیم بسادگی از این موضوع صرفنظر کنیم و بگوییم چون برنج در داخل تولید می‌شود نیازی به واردات نداریم.

کشاورز گفت: 6 دهک اول درآمدی، مشتری برنج خارجی هستند و توان مالی برای خرید برنج ایرانی ندارند. دهک‌های متوسط به بالا برنج ایرانی مصرف می‌کنند، بنابراین نمی‌توان با کاهش واردات نیاز چند دهک را در معرض تهدید قرار داد، چون با آنچه در بازار می‌بینیم این است که برنج داخلی با کاهش واردات ارزان نمی‌شود.

دبیر انجمن واردکنندگان گفت: ارز نیمایی فقط به 50 درصد واردات تخصیص می‌یابد و 50 درصد دیگر از نیاز ارزی باید از ارز صادرکنندگان تأمین شود که حدود هزار تومان گران‌تر از ارز نیمایی است. این موضوع هم بر افزایش قیمت برنج وارداتی تأثیر دارد.

موضوع دیگری که کشاورز به آن اشاره می‌کند این است که با قطع ارز دولتی ممکن است برخی واردکنندگان واردات را از طریق قاچاق و مبادی غیررسمی انجام دهند تا هزینه‌های آنها کمتر شود. اما واردات برنج از راه قاچاق احتمال واردات برنج غیراستاندارد را هم افزایش می‌دهد که خطرناک است.

با قطع ارز 4200 تومانی واردات برنج و تخصیص ارز نیمایی برای واردات، می‌توان گفت با توجه به نرخ 16 هزار تومانی ارز نیمایی، هزینه واردات 4 برابر شده است. مرکز آمار نیز در گزارش خود بر این نکته تأکید کرده که اعداد مربوط به افزایش قیمت برنج، کمترین و بیشترین میانگین در سطح استان‌ها است و بدیهی است کمترین و بیشترین مشاهدات با دامنه بیشتری از این اعداد می‌باشد.

مرکز آمار اعلام کرده قیمت یک کیلو برنج درجه یک ایرانی در تیرماه سال گذشته 22700 تومان بود و در خرداد امسال این قیمت به 25900 تومان رسیده است که رشد 14 درصدی را در یک سال نشان می‌دهد، اما رشد قیمت برنج وارداتی بیشتر است. در تیرماه 98، متوسط قیمت یک کیلو برنج خارجی 8900 تومان بود که این عدد در خرداد امسال به 13880 تومان رسیده است که رشدی معادل 55.7 درصد را در یک سال نشان می‌دهد.

امسال هم افزایش تولید داریم

سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی از رسیدن تولید برنج به 2 میلیون و900 هزار تن خبر داد و این عدد را عدد خودکفایی در تولید برنج اعلام کرد. امسال نیز جواد وفابخش، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی از رشد 20 درصدی تولید برنج خبر داده است.

وفابخش به این موضوع اشاره می‌کند که قیمت برنج وارداتی بواسطه حذف ارز دولتی آن افزایش یافته به همین دلیل برنامه‌های مناسبی برای افزایش تولید برنج داخلی و جبران بخشی از این افزایش قیمت در نظر گرفته شده است. به‌عنوان مثال در استانی مثل خوزستان که وضعیت تأمین آب مناسب است انتظار می‌رود در کشت تابستان در وسعت ۱۳۰ هزار هکتار برنج کشت شود. برای افزایش بیش از این باید شالیزارها تجهیز شود و این نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که برنامه‌هایی برای این موضوع نیز در دست تدوین و اجراست.

خشکسالی‌های پیاپی موجب ممنوعیت کشت برنج در استان‌هایی به غیر از استان‌های شمالی شد. اما از سال گذشته به خاطر افزایش بارش‌ها مجوز کشت دوباره به استان‌ها داده شد و یکی از دلایل افزایش تولید برنج همین موضوع بود طوری که استان خوزستان رقم قابل توجهی بر تولید برنج افزود.

 علی درجانی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز از رشد 10 درصدی تولید برنج در این استان در سال 99 خبر داد. به گفته درجانی به فصل برداشت برنج نزدیک هستیم در عین حال برنج در انبارها هم ذخیره است. به گفته درجانی، قیمت برنج درجه یک در عمده فروشی‌های گیلان هر کیلو 20 هزار تومان است و در خرده فروشی‌ها 10 درصد به این قیمت اضافه می‌شود. او افزایش هزینه‌های حمل و نقل، کارگر و نهاده‌ها را علت افزایش قیمت برنج تولیدی اعلام کرد و گفت: شیوع کرونا هزینه‌های تولید را افزایش داده است.

با توجه به اینکه کمبودی در عرضه برنج به بازار وجود ندارد اما قطع ارز دولتی برای واردات و افزایش قیمت برنج خارجی، احتکار برنج را در بازار افزایش داده است. برخی فعالان بازار می‌گویند: دلالان در انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها در ماه‌های آینده، اقدام به انبار برنج کرده‌اند که این موضوع هم افزایش قیمت برنج را در بازار تشدید کرده است.