این روزها در حالی زابل لقب گرمترین شهر زمین با گرمای بیش از ۵۳ درجه را یدک می‌کشد که گرما، بی‌آبی، قطعی آب و برق مشکلات زیادی را برای مردمی که در سخترین اقلیم جغرافیایی زندگی می‌کنند به وجود آورده است.
به گزارش ایرنا، این روزها مردم سیستان و بلوچستان بویژه مردم منطقه سیستان در حالی روزهای گرمی را سپری می‌کنند که گرمای بی‌سابقه هوا و قطعی مکرر آب و برق امان آنها را بریده است.
در بسیاری از مناطق سیستان و بلوچستان رکورد گرمترین روزها شکسته شد به طوریکه بیشینه دمای شهر زابل به ۵۱ درجه سانتیگراد در فصل بهار رسید که در ۵۳سال اخیر این دما بی‌سابقه بوده و بیشترین دمای ثبت شده مربوط به مرداد ۱۳۴۹ بوده است.
موج گرمای اخیر زابل در حالیست که این شهر، درست چند ماه پیش زمستان سردی را سپری کرد و سومین یخبندان شدید خود را در حدود ۶۰ سال اخیر پشت سرگذاشت؛ دی ماه سال گذشته کمینه دمای هوای زابل به منفی ۱۱.۲ درجه سلسیوس رسید که شدیدترین یخبندان این شهر در ۶۰ سال اخیر بود.
در شبانه روز گذشته علاوه‌بر زابل، چند رکورد جدید دمایی دیگر نیز در جنوب شرق کشور ثبت شد به گونه‌ای که زهک در فاصله حدود ۲۷ کیلومتری از زابل برای نخستین بار طی ۳۰ سال اخیر، دمای ۵۰.۶ درجه سلسیوس و در زاهدان نیز گرمترین روز فصل بهار این شهر در بیش‌از ۶۰ سال اخیر با ۴۳.۱ درجه سلسیوس ثبت شد.
اگر چه جولان گرما در سیستان و بلوچستان رکورد دیگری برجا گذاشت و دمای هوا در نصرت آباد بعد از هفت سال شکسته شد و به ۴۶ درجه رسید.
تداوم این شرایط باعث شده تا در پاره‌ای از نقاط شمال سیستان و بلوچستان آبرسانی به صورت سقایی انجام شود اگر چه با توجه به گرمای بالای ۵۰ درجه پاسخگوی نیاز مردم منطقه نبوده و نیست و سیستان همچنان در تب بی‌آبی و خشکسالی می‌سوزد و مردمان صبور این منطقه صدایشان به جایی نمی‌رسد.
با تمام این تفاسیر این روزها رکورد دمای بیشینه در اکثر شهرهای سیستان و بلوچستان همچنان شکسته می‌شود و آن چه باعث رنجش مردم صبور این خطه شده قطعی مدام برق یا افت فشار و قطع آب در برخی نقاط استفرارسیدن گرمای طاقت‌فرسای در اوج خشکسالی سیستان و نیاز مردم به استفاده از کولرهای گازی، آبی و اسپیلت را تشدید می‌کند و البته مصرف بهینه برق و مدیریت آن در زمان اوج استفاده از سوی شهروندان می‌تواند از افت ولتاژ و خاموشی‌های ناگهانی جلوگیری کند.
درست وسط ظهر در اوج گرما به یکباره برق کل محله قطع می‌شود هرکدام از همسایه‌ها به سراغ فیوز کنتور می‌روند تا ببیند مشکل قطعی برق از کجاست زیرا هوا واقعا گرم است و نمی‌توان بدون وسایل سرمایشی سپری کرد بدتر اینکه با قطع برق آب هم دیگر در لوله ها در جریان نیست.
در این شرایط گزارش‌های مردمی از قطعی مدام برق حکایت دارد و بسیاری از روستاها در هرم گرمای خرداد با مشکل آب مواجه هستند. این خاموشی‌ها که آحاد مردم را به‌زحمت انداخته، حتی گاهی باعث بروز خساراتی هر چند ناچیز در وسایل برقی خانگی و صنعتی شده است.
ناگفته نماند که از همان آغاز گرمای بی‌سابقه در منطقه سیستان مدیرعامل شرکت توزیع برق سیستان و بلوچستان به همراه تیمی مجرب به طور شبانه روزی در حال تلاش برای تامین برق پایدار در این منطقه هستند تا مرم که خود گرفتار گرمای بی‌سابقه هستند قطعی برق رنجور نباشند.
در چند روز گذشته قطعی‌های مکرر آب در شهر زاهدان سبب بروز مشکلات عدیده و نارضایتی‌ها و گلایه‌هایی از جانب مردم شده است، مشکلاتی که گویا مردم زاهدان همواره مجبور به تحمل آن هستند.
فصل گرما و نیاز شدید آبی به ویژه در این استان خشک و کویری با گرمای غیر قابل تحمل و پیش از فصل تابستان ایجاب می‌کند راهکارهای آبی مطمئن و پایدار برای برون رفت از این مشکل ارائه شود، مشکلی که امروزه به یک معضل در شهر زاهدان و سایر شهرهای استان تبدیل شده و نیازمند چاره اندیشی هر چه سریع‌تر مسوولان دست اندرکار است.
با وجودی که مردم قدر آب را بخوبی می‌دانند اما باز هم با توجه به اینکه میزان تولیدی آب کم و کمبودهایی در این حوزه وجود دارد انتظار است شهروندان خود کمک کننده باشد و با رعایت الگوی مصرفی مناسب از هدر رفت آب جلوگیری و صرفه جویی این نعمت الهی را در اولویت قرار دهند.
از اندک شهروندانی که با شستن خودرو، آبیاری درختان و مواردی از این دست با آب آشامیدنی آن هم در شرایطی که در برخی مناطق همین شهر همشهریان مان آبی برای آشامیدن ندارند انتظار است در مصرف آب صرفه جویی کنند و مسئولان نیز در توزیع آب عدالت را بیش از پیش مد نظر قرار دهند.
همکاری و انسجام عمومی و رعایت الگوی مصرف تنها راه حل کنونی برای برون رفت از این مشکل به حساب می‌آید که امید است بیش از پیش بدان توجه شود
توجه ویژه مسوولان به بخش تأمین آب سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان با توجه به میزان کم نزولات آسمانی یکی از استان‌های خشک و کم آب کشور به حساب می‌آید، استانی که در جنوب با توجه به دسترسی به آب‌های آزاد هنوز مردمان آن از این مزیت بی بهره بوده و در شمال همچنان درگیر گرفتن حق آبه از کشور افغانستان است.
مشکل کم آبی در سیستان و بلوچستان به چند سال اخیر خلاصه نمی‌شود و مدت هاست که مردمان این سرزمین با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند مردمانی که گاه نوشیدن جرعه‌ای آب سالم و بهداشتی از جمله آرزوهایشان به حساب می‌آید.
مردم مهربان و خونگرم و قانع سیستان و بلوچستان قدر آب را به خوبی می‌دانند و هیچ‌گاه آن را بی رویه مصرف نمی‌کنند. بسیاری از این مردم راه‌های مصرف بهینه را در طول سال‌های متمادی خشکسالی و کم آبی یافته‌اند بطوری که اگر باغچه و درختی در خانه دارند با احتیاط کامل و رعایت زمان آبدهی، آنها را با آب وضو یا شستشوهای دیگر و یا قطره‌ای آبیاری می‌کنند. بیشتر مردم خودروهای خود را با یک سطل آب و پارچه‌ای خیس تمییز می‌کنند. با این وجود با کمبود آب رو به رو هستند.
یکی از شهروندان زابلی در گفتوگو با خبرنگار ایرنا اظهارکرد: جلسات و طرح‌های زیادی برای حل مشکل کم آبی برگزار و ارائه می‌شود، مسوولان استان و کشور از ده‌ها سال پیش تاکنون در جریان این مشکل هستند اما هنوز راه حل اساسی برای آن نیافته‌اند.
یکی از مهمترین طرح‌های تامین آب سیستان و بلوچستان و استان‌های همجوار انتقال آب از دریای عمان هست که در دولت سیزدهم عملیات اجرایی آن از چند جبهه آغاز شده که نیازمند تسریع در این زمینه استوی که خود را محمد اربابی معرفی کرد، گفت: منطقه سیستان از گذشته‌های دور برای تامین آب به رودخانه هیرمند و افغانستان وابسته بوده است در حالی که فکر می‌کردیم این منطقه از وابستگی خارج شود اما متاسفانه شهر زاهدان به عنوان مرکز استان را نیز به کشور همسایه وابسته کرده‌ایم که اکنون چهار سال است هیچ خبری از حقابه رودخانه هیرمند نیست.
یکی دیگر از شهروندان زابلی در گفتوگو با خبرنگار ایرنا اظهارکرد: کمبود آب و افت فشار شبکه از سال‌ها پیش مردم این شهر را مجبور به نصب پمپ آب در منازل کرده اما این راهکار نیز جوابگوی نیاز نیست زیرا در بسیاری از اوقات شبانه روز آبی در شبکه وجود ندارد که پمپاژ شود.
محمد بزی ساکن خیابان شهید باقری بیان کرد: مدتی است که شاهد افت شدید فشار و قطعی مکرر آب در این منطقه هستیم، افت فشاری که گاهاً در واحدهای آپارتمانی به هیچ عنوان آب پمپاژ نمی‌شود.
وی ادامه داد: مشکل افت فشار و قطعی آب سالهاست که باعث مشکلاتی برای مردم مناطق مختلف شهر زاهدان شده اما متأسفانه چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است.
بزی تصریح کرد: با توجه به آغاز فصل تابستان و افزایش دمای هوا مسوولان باید چاره‌ای اساسی برای رفع این قطعی‌های مکرر بیندیشند.
وی اطلاع رسانی قطعی آب در مناطق شهر را مهم دانست و اظهارداشت: روز گذشته از ساعت ۹ صبح تا ۱۲ شب آب منزل ما و سایر همسایگان قطع بوده بدون اینکه ذخیره آبی وجود داشته باشد.
به هر حال تسهیل و سرعت بخشی به طرح انتقال آب از دریای عمان و تامین حق آبه رودخانه هیرمند و تالاب بین المللی هامون می‌تواند فعلا به عنوان مُسکّن موقتی مشکل را حل کند و مردم را از بی آبی و کم آبی کلافه کننده نجات دهد.
تمهیدات لازم و برنامه ریزی منسجم در حوزه آبی سیستان و بلوچستان بسیار مهم و حیاتی است و باید مسوولان به این حوزه توجه ویژه‌ای داشته و از فرصت‌های موجود نهایت استفاده را ببرند
وضعیت فوق بحرانی آب در سیستان
مدیرعامل آب و فاضلاب زابل در گفتوگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به آغاز عملیات اجرایی انتقال بارج تأمین آب خام تصفیه‌خانه شماره یک آب روستایی به نقاط عمیق‌تر چاه نیمه، جهت افزایش برداشت و رفع کمبود آب آشامیدنی روستاهای سیستان، اظهارداشت: با توجه به گرمای بی‌سابقه در منطقه و در پی آن افزایش بسیار زیاد مصرف آب، آبفا به جهت افزایش میزان برداشت و پمپاژ آب مناطق شهری و روستایی، در حال انجام عملیات عمرانی، نصب بارج «ایستگاه پمپاژ» کمکی در چاه نیمه یک است.
امید حسینی افزود: در پی بروز مشکل در بارج شناور واقع در چاه نیمه یک و از مدار خارج‌شدن ۲ دستگاه پمپ این آبگیر و یک دستگاه الکتروپمپ در محل ایستگاه پمپاژ آبگیر شماره یک، میزان آب خام تصفیه‌خانه زهک به مقدار یک‌سوم کاهش یافت که در این زمینه نیروهای فنی و کارشناسی امور آبرسانی در محل حاضر و یک دستگاه پمپ روی بارج و یک دستگاه از الکتروپمپ‌های ایستگاه پمپاژ راه‌اندازی شد، تلاش برای راه‌اندازی و رفع عیب سایر پمپ‌ها نیز همچنان ادامه دارد.
وی ادامه داد: این عملیات اجرایی تا زمان رفع کامل این مشکل ادامه دارد و در این مدت آبرسانی تانکری به روستاهای دارای تنش آبی در منطقه سیستان ادامه خواهد داشت.
مدیرعامل آب و فاضلاب زابل ضمن عذرخواهی از شهروندان و روستاییان بابت مشکل پیش‌آمده، گفت: از دهیاران و اعضای شورای روستاها درخواست می‌شود تا در صورت مواجه با مشکل افت فشار جهت هماهنگی ارسال تانکر آبرسانی به روستاها با شماره تماس ۱۲۲ تماس بگیرند.
بدعهدی حاکمان افغانستان و عدم تحقق حقابه و از سویی گرمای شدید و بی سابقه در منطقه سیستان که موجب شده مصرف آب به شدت افزایش یابد و از سویی شدت تبخیر آب در چاه نیمه‌ها نیز بالا برود شرایط را به نقطه فوق حساس رسانده استوی بیان کرد: در مساله آب در شرایط بحرانی نیستیم بلکه در شرایط فوق بحرانی قرار داریم، متاسفانه بدعهدی طالبان و عدم تحقق حقابه و از سویی گرمای شدید و بی سابقه در منطقه سیستان که موجب شده مصرف آب به شدت افزایش یابد و از سویی شدت تبخیر آب در چاه نیمه‌ها نیز بالا برود شرایط را به نقطه فوق حساس رسانده است.
حسینی افزود: طی سه سال گذشته هیچ ورودی آبی به چاه نیمه‌ها نداشته‌ایم و افزون بر آن با بی تدبیری در تخصیص بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب آشامیدنی جهت آبگیری طرح ۴۶ هزار هکتاری که طی آن مصرف بیش از پنج سال آب آشامیدنی منطقه از بین رفته است.
وی افزود: شرایط برداشت از چاه نیمه‌ها به سختی در حال انجام است و مردم عزیز باید صرفه جویی را مدنظر داشته باشند و در صرفه جویی از آب آشامیدنی حساس باشند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب زابل گفت: متاسفانه شاهدیم که در این شرایط خشکسالی برخی از افراد اقدام به آبیاری باغات و زمین‌های کشاورزی خود از آب آشامیدنی می‌کنند که جای تاسف دارد و در صورت مشاهده به شدیدترین شکل ممکن برخورد خواهد شد.
وی بیان کرد: با توجه به ضرورت اصلاح شبکه آب آشامیدنی روستاهای سیستان جهت بهبود فشار آب، عملیات اجرایی اصلاح شبکه آب روستاها در منطقه سیستان با همکاری قرارگاه پیشرفت و آبادانی سیستان در حال انجام است.
حسینی تصریح کرد: تا کنون در ۴۵ روستا عملیات اصلاح و نوسازی شبکه آب آشامیدنی انجام شده و اکنون نیز این عملیات اجرایی در تمامی نقاط سیستان، از جمله شهرستان هامون خط انتقال روستای حسن آباد ورمال بطول ۶ کیلومتر، اصلاح شبکه روستای فتح الله نیمروز بطول پنج کیلومتر، اصلاح شبکه آب آشامیدنی روستای کنگ امامداد شهرستان هیرمند بطول سه کیلومتر و اصلاح شبکه شهرک شهید بهشتی هیرمند بطول پنج کیلومتر در حال انجام است.
وی تاکید کرد: با انجام این عملیات عمرانی، بخش عمده ای از مشکلات افت فشار آب آشامیدنی در روستاهای منطقه سیستان برطرف خواهد شد.
استفاده بی‌سابقه شهروندان از وسایل برقی علت قطعی مکرر برق
مدیر شرکت توزیع برق زابل هم یکی از علل خاموشی مکرر برق در بعضی محلات سیستان را استفاده از وسایل برقی توسط مشترکان و تأسیسات برق که به علت سرقت ناقص شده عنوان کرد.
و گفت: در این گرمای بحرانی که اصلاً هم عادی نیست در بعضی نقاط تأسیسات به علت مصرف بالای برق دچار حادثه می‌شوند که در بعضی موارد تجهیزات به علت گرما دچار سوختگی و حادثه به وجود می‌آید.
احمد ریاحی با بیان اینکه پیگیر اصلاح شبکه برق در سیستان هستیم، ادامه داد: خاموشی کلی نداشتیم؛ اما در بعضی مناطق که شبکه پاسخگو نیست و ترانس دچار حادثه می‌شود و تا راه‌اندازی مجدد آن زمان می‌برد و پراکندگی زیاد خاموشی باعث می‌شود که نیرو به‌اندازه کافی نباشد و زمان زیادی صرف تعمیر و اصلاح شبکه می‌شود و زمان‌بر است.
وی تأکید کرد: با توجه به تداوم گرمای بی‌سابقه بالای ۵۰ درجه و تجهیزاتی که مشکل فرسودگی دارند دچار آسیب می‌شوند ممکن است توان این همه مصرف را نداشته باشد و ما و همکارانمان تمام تلاشمان این است تا نسبت به اصلاح شبکه اقدام کنیم.
تخصیص ۱۹۰ میلیارد ریال برای پایداری شبکه برق سیستان
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به افزایش بی سابقه دمای هوای ۵۰ درجه در شمال استان و ایجاد مشکلاتی برای شبکه برق این منطقه ۱۹۰ میلیارد ریال برای پایداری شبکه تخصیص یافت.
محمد رئیسی اظهارداشت: با توجه به گرمای بی‌سابقه در منطقه سیستان بصورت میدانی به همراه تمام مدیران برق در سراسر استان در حال آماده باش و خدمات رسانی شبانه روزی هستند تا کمترین مشکلات در خصوص قطعی برق را در منطقه داشته باشیم.
برای رفع افت ولتاژ برق، نصب ترانس، تعویض کابل، توسعه و نوسازی شبکه برق بیش‌از ۱۹۰ میلیارد ریال برای حوزه زابل و شمال سیستان و بلوچستان تخصیص و در حال هزینه است
وی با اشاره به اینکه برای رفع افت ولتاژ برق، نصب ترانس، تعویض کابل، توسعه و نوسازی شبکه برق بیش‌از ۱۹۰ میلیارد ریال برای حوزه زابل و شمال سیستان و بلوچستان تخصیص و در حال هزینه است،افزود: هیچ محدودیتی برای حل مشکلات مردم در حوزه برق نداریم و از هیچ کوششی برای خدمت شبانه روزی دریغ نخواهیم کرد.
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق سیستان و بلوچستان گفت: تفکیک فیدر با احداث ۱۹۰ متر کابل خودنگهدار و ۱۱ متر کابل فیدر جهت اصلاح بار و ممانعت از خاموشی در روستای سنجرانی شهرستان هیرمند، تعویض کلید اتومات۲۵۰ آمپری روستای آل گرگ، جابجایی بار ترانس روستای شاهجان بامری به ترانس مجاور جهت کاهش بار ترانس پربار به منظور پایداری شبکه برق انجام شده است.
وی ادامه داد: بررسی ۱۳ مورد نوسان ولتاژ، رفع برخی خاموشی‌های ناشی از بحران افزایش دما و نصب ترانس در روستای کریم کشته شهرستان هیرمند جهت اصلاح ولتاژ از جمله اقدامات انجام شده است.
رئیسی اظهارکرد: وضعیت شبکه برق زابل با توجه به افزایش دمای بی سابقه هوا مورد بازدید میدانی قرار گرفت و به تبع آن افزایش مصرف برق، شبکه توزیع برق برخی از مناطق این شهرستان دچار خسارت شده بود که دستورات لازم داده شد.
ذوب شدن چراغ راهنمایی در زابل
در همین راستا با افزایش بی سابقه دمای هوا در زابل تصویری از ذوب شدن چراغ راهنمایی در شبکه های اجتماعی خود گویا گرمای سوزان و صبر ایوب مردمان این خطه است و به قول معروف «هوا بس ناجوانمردانه گرم است».
ریزگردها؛ معضل ملی
نماینده شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی در مورد وزش بادهای ۱۲۰ روزه و مشکلاتی که برای اهالی آن منطقه ایجاد کرده، گفت: در نظام اولویت بندی ما شاخص‌های مشخصی وجود ندارد و به صورت روزمرگی موضوعات دنبال می‌شود، به بیانی نظام کلانی وجود ندارد که اهمیت موضوعات مختلف را بررسی کند.
محمد سرگزی ادامه داد: مساله ریزگردهای ناشی از بادهای۱۲۰ روزه سیستان باید طی سال‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفته و حل می‌شد تا شاهد گستردگی آن در کل کشور نباشیم، اما چون در گذشته اولویت‌های دیگری نسبت به حل معضل ریزگردها وجود داشته این مساله مغفول مانده است.
وی افزود: حل مساله ریزگردهای استان‌های مرزی همچون سیستان و خوزستان در اولویت مسوولان گذشته نبوده است که امروز این گرد و غبار از مرزها عبور کرده و تا مرکز کشور و پایتخت هم رسیده و به معضل ملی تبدیل شده است.
نماینده مردم حوزه انتخابیه زابل در مجلس شورای اسلامی با هشدار نسبت به افزایش مهاجرت ساکنان استان‌های مرزی به مرکز کشور، تاکید کرد: مهاجرت و خالی از سکنه شدن استان‌های مرزی همچون سیستان و خوزستان از نتایج بی توجهی به طغیان ریزگردها در این استان‌های مرزی است که پیامدهای شدید امنیتی در استان‌های مذکور و سایر استان‌های کشور را به همراه داشته است.
وی خاطرنشان کرد: مساله محیط زیست نه تنها مورد توجه مسوولان خارجی نبود بلکه آنچه در این میان نگران کننده است «نبود برنامه داخلی» برای حل معضلات محیط زیستی به ویژه مساله طغیان ریزگردها از استان‌های مرزی کشور است.