تفاوت علائم ام‌اس در خانم‌ها با آقایان

ام‌اس یک بیماری غیرقابل‌پیش‌بینی است که بر هر کسی اثر متفاوتی می‌گذارد. علائم ام‌اس بسته به‌شدت بیماری گوناگون هستند. بعضی از افراد علائم خفیفی از این بیماری دارند؛ اما بعضی دیگر دارای علائم شدیدتری هستند که باعث مشکل در راه‌رفتن، خوردن و حرف‌زدنشان می‌شود.

هر کسی می‌تواند دچار بیماری ام‌اس شود؛ اما در زنان شایع‌تر از مردان است. زنان و مردان معمولاً علائم مشابهی از ام‌اس دارند، اما در زنان این علائم می‌توانند بر قاعدگی، بارداری و یائسگی اثر بگذارند.

علائم اولیه ام‌اس در زنان و مردان
علائم اولیه شایع بیماری ام‌اس در زنان و مردان شامل موارد زیر می‌شود:
. مشکلات مثانه
. مشکلات روده
. مشکل در تمرکز و دقت
. سرگیجه و عدم تعادل
. خستگی
. اسپاسم‌های عضلانی
. درد در تمام بدن
. مشکلات جنسی
. مشکلات گفتاری
. گزگز و بی‌حسی
. مشکلات بینایی
. ضعف
در برخی از افراد، اولین علائم ام‌اس طی اولین اپیزود از علائم نورولوژیکی ظاهر می‌شوند که به نظر نمی‌رسد علت دیگری داشته باشند. این علائم حداقل ۲۴ ساعت ادامه دارند و ناشی از التهاب یا نابودی میلین‌ها در سیستم عصبی مرکزی هستند. به این علائم سندرم بالینی جدا شده (CIS) می‌گویند.
یک اپیزود از CIS می‌تواند شامل علائم زیر باشد:
. احساس گزگز یا شوک که در کمر و گردن احساس می‌شود و ناشی از آسیب میلین‌ها در نخاع باشد.
. التهاب عصب بینایی که می‌تواند باعث سردرد، چشم‌درد و تاری دید شود.
. التهاب ستون فقرات که می‌تواند علائمی مانند اختلال عملکرد مثانه، کرختی و گزگز، ضعف یا مشکل در راه‌رفتن ایجاد کند.
سندرم بالینی جدا شده خفیف (monofocal) به این معنی است که فرد فقط یک علامت نورولوژیکی دارد، مثلاً التهاب عصب بینایی. اما اپیزودهای چند علامتی به این معنی هستند که فرد بیشتر از یک علامت نورولوژیکی دارد، مثلاً التهاب عصب بینایی همراه با کرختی یا ضعف در دست‌ها و پاها.
البته هر کسی که علائم سندرم بالینی جدا شده را دارد دچار ام‌اس نیست. اغلب برای تشخیص درست از ام‌آرآی به‌عنوان یک ابزار تشخیصی دقیق استفاده می‌شود تا علائم فیزیکی ام‌اس در مغز و نخاع بررسی شود.

علائم شایع ام‌اس
ام‌اس می‌تواند طیفی از علائم را ایجاد کند، اما بیشتر افراد همهٔ آنها را تجربه نمی‌کنند. علائم و نشانه‌های ام‌اس برای هرکسی متفاوت است و تجربه‌ و علائم شما در این بیماری می‌تواند با فرد دیگری که ام‌اس دارد متفاوت باشد.
علائم معمول ام‌اس شامل گزگز و بی‌حسی، دردها و اسپاسم‌های عضلانی، خستگی و ضعف، مشکلات تعادلی و سرگیجه، اختلال در عملکرد مثانه و روده‌ها، مشکلات ادراکی، اختلال در عملکردهای جنسی و تغییراتی در سلامت هیجانی می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد مردها سریع‌تر از زن‌ها به مرحله ناتوانی از ام‌اس می‌رسند و اغلب به نوع بدخیم این بیماری دچار شده و ریکاوری سخت و ضعیفی بعد از اولین حمله ام‌اس دارند

گزگز و بی‌حسی
گزگز و بی‌حسی اغلب یکی از اولین علامت‌های ام‌اس است. شاید متوجه شوید وقتی چیزی را با دستتان می‌گیرید حس کمتری دارید یا یکی از پاهایتان حس متفاوتی نسبت به آن یکی دارد. شاید احساس کنید پاهایتان خواب رفته‌اند و گزگز یا سوزن‌سوزن احساس کنید.
دلیل این اتفاق این است که ام‌اس بر پوشش محافظ عصب‌ها در مغز و نخاع اثر می‌گذارد و آنها را از بین می‌برد و در نتیجه دچار بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها و صورت انگشتان خواهید شد.

دردها و گرفتگی‌های عضلانی
درد ام‌اس می‌تواند حاد یا مزمن (سه ماه یا بیشتر) باشد. گرفتگی‌ها و اسپاسم‌های ناگهانی و بی‌اختیار عضلات از شایع‌ترین علت‌های دردهای ام‌اس هستند. شاید در تمام قسمت‌های دست‌ها و پاها و کمرتان احساس درد کنید. خیلی از افرادی که ام‌اس دارند دچار چیزی به نام آغوش ام‌اس می‌شوند که احساس گرفتگی در سینه بوده و ناشی از اسپاسم عصب‌هاست، انگار که نواری به دور بالاتنه فرد بسته می‌شود و به نام کمربند ام‌اس نیز معروف است.
خصوصیات درد ام‌اس:
. درد نوروپاتیک که ناشی از آسیب مستقیم عصب در مغز و نخاع است. درد نوروپاتیک می‌تواند در طیف خفیف تا شدید قرار بگیرد و باعث تحریکاتی مثل خارش یا سوزش شود.
درد عضلانی – استخوانی که درد در مفاصل و عضلات بوده و اغلب نتیجهٔ استرسی است که ام‌اس به بدن وارد می‌کند. مشکل در تعادل، ضعف بدنی و خستگی می‌تواند فشار زیادی به بدن وارد کند که بر وضعیت بدن و تزار و تعادل آن اثر می‌گذارد و منجر به درد مفاصل، درد رباط‌ها و عضلات می‌شود.

خستگی و ضعف
خستگی فقط این نیست که بعد از یک شب بدخوابی احساس می‌کنید. خستگی‌های ناشی از ام‌اس شامل احساسی از فرسودگی و پریشانی می‌شوند که می‌توانند انجام ساده‌ترین کارها را نیز دشوار کنند. افرادی که ام‌اس دارند ممکن است دچار خستگی‌های مکرر و متناوب یا خستگی‌های مزمن شوند. فاکتورهای متعددی می‌تواند دلیل خستگی‌های ام‌اس باشند:
. خستگی اولیه که ناشی از آسیبی در مغز و نخاع بوده و ممکن است به تعدادی از ضایعات در مغز و التهاب در بدن مربوط باشد.
. خستگی ثانویه که مرتبط با این واقعیت است که زندگی با ام‌اس بر تمام جوانب زندگی اثر می‌گذارد و دردهای حاد یا مزمن ام‌اس و اثرات روحی و روانی آن می‌تواند این خستگی‌ها را ایجاد نماید.
ضعف هم می‌تواند به دلیل ازبین‌رفتن میلین‌های پوشاننده عصب‌های مغز و نخاع ایجاد شود یا به دلیل تحلیل عضلانی ناشی از کم استفاده‌کردن از عضلات و عدم تعادل و تحرک.

مشکلات تعادلی و سرگیجه
سرگیجه و مشکل در تعادل در ام‌اس بسیار شایع است. خیلی از علائم ام‌اس می‌توانند بر تعادل اثر بگذارند، مثلاً ضعف عضلات، گرفتگی و اسپاسم عضلات، مشکل در هماهنگی‌های بدن و رعشه. خیلی از افرادی که ام‌اس دارند می‌گویند احساس سرگیجه می‌کنند، خصوصاً بعد از بلندشدن از جای‌شان.

اختلال در عملکرد روده و مثانه
مشکلات مربوط به روده و مثانه از علائم رایج در ام‌اس هستند. شاید احساس کنید نیاز دارید مکرراً به دستشویی بروید، نتوانید ادرارتان را نگه دارید یا در ادرارکردن مشکل داشته باشید (احتباس مثانه).
هرچند نوساناتی در الگوی روزانه دفع روده‌ها تا حدودی طبیعی است؛ اما ام‌اس ممکن است باعث یبوست شده و اجابت مزاج را سخت کند.

مشکلات ادراکی
خیلی از افرادی که ام‌اس دارند دچار مشکلاتی در حافظه و تفکر می‌شوند (مشکلات ادراکی مغز). شاید متوجه شوید به‌سختی می‌توانید تمرکز کنید یا مدت‌زمان توجهتان خیلی کوتاه شده یا برای اینکه انسجام فکری‌تان را حفظ کنید مشکل دارید. افسردگی و اضطراب نیز در بیماری ام‌اس شایع است.

اختلالات جنسی
تغییراتی در عملکرد جنسی (تحریک یا ارگاسم) در ام‌اس شایع است. تحریک جنسی در سیستم عصبی مرکزی شروع می‌شود و آسیب به مسیرهای عصبی هم از پیامدهای ام‌اس است. اختلال در عملکردهای جنسی می‌تواند حاصل ضعف و خستگی و اسپاسم‌های عضلانی نیز باشد. علائم هیجانی هم می‌توانند بر تمایلات جنسی اثر بگذارند.

تغییراتی در سلامت هیجانی
زندگی با یک بیماری مزمن و پیش‌رونده مثل ام‌اس می‌تواند اثرات پررنگی بر سلامت هیجانی و روانی فرد بگذارد. استرس‌های این بیماری می‌توانند باعث نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری و اندوهی مداوم شوند. تحقیقات نشان می‌دهند بیش از ۳۵ درصد از افرادی که ام‌اس دارند دچار افسردگی هستند و تقریباً ۳۴ درصد از بیماران درگیر اضطراب هستند.

علائم کمتر شایع در ام‌اس
علائم ام‌اس همان‌طور که گفتیم برای هر کسی متفاوت است. شاید شما طی حملات یا ریلاپس‌ها علائم متفاوتی را تجربه کنید یا علائم خاصی داشته باشید که گاهی هستند و گاهی نه.
علائم کمتر شایع ام‌اس شامل موارد زیر می‌شوند:
. مشکلات تنفسی
. کاهش شنوایی
. کاهش حس چشایی
. تشنج
. مشکلات گفتاری
. مشکلات بلع
. رعشه

علائم ثانویه
علائم ثانویه ام‌اس مستقیماً به خود ام‌اس ربطی ندارند. بلکه نتیجهٔ علائم اولیه این بیماری‌اند. علائم ثانویه شایع ام‌اس شامل موارد زیر می‌شوند:
. کاهش تراکم استخوان
. ضعف و کاهش قدرت عضلات
. وضعیت بدنی نادرست
. زخم‌های فشاری ناشی از حرکت‌نکردن
. تنفس سطحی
یکی از هدف‌های درمان ام‌اس، کاهش علائم اولیه جهت پیشگیری از علائم ثانویه است. اگر هم بیمار به علائم ثانویه دچار شود معمولاً قابل‌درمان است.

علائم ام‌اس در خانم‌ها
گفتیم که خانم‌ها بیشتر از آقایان احتمال دارد به ام‌اس دچار شوند. در واقع ام‌اس در خانم‌ها دو تا سه برابر بیشتر شایع است. محققان هنوز در حال مطالعه در مورد علت این مسئله‌اند اما به‌احتمال بسیار زیاد، هورمون‌ها در مستعدتر بودن خانم‌ها در ابتلا به ام‌اس نقش دارند.

مشکلات قاعدگی
بسیاری از خانم‌هایی که ام‌اس دارند، علائم این بیماری را در زمان سندرم پیش از قاعدگی و قاعدگی خود بیشتر تجربه می‌کنند. پیش‌ازاین که پریود شوید، سطح هورمون‌های جنسی‌تان (استروژن و پروژسترون) افت می‌کند و همین می‌تواند هم علائم سندرم پیش از قاعدگی و هم علائم ام‌اس را جرقه بزند. این نشان می‌دهد هورمون‌ها نه فقط سیکل قاعدگی را تنظیم می‌کنند؛ بلکه در فعالیت ام‌اس در بدن نیز نقش دارند.
اگر سیکل پریودتان نامنظم است ممکن است ام‌اس دلیل آن باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بعضی از خانم‌هایی که ام‌اس دارند، پریودهای نامنظم دارند.

علائم مرتبط با بارداری
به نظر نمی‌رسد ام‌اس بر توانایی یک زن برای باردارشدن و طی مراحل بارداری اثری بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهند حملات ام‌اس طی بارداری کمتر می‌شوند و این اثر مثبت تا سه ماه بعد از زایمان نیز ادامه دارد.
اگر ام‌اس دارید و باردارید یا قصد باردارشدن دارید، در مورد گزینه‌های درمانی و مدیریت علائمتان با پزشکتان مشورت کنید.

یائسگی
اگر خانمی در اواخر دهه چهل یا پنجاه زندگی‌تان هستید شاید بعد از یائسگی علائم ام‌اس را شدیدتر تجربه کنید. طی یائسگی سطح استروژن به میزان زیادی افت می‌کند. مطالعه‌ای دریافت پیشرفت ام‌اس بعد از یائسگی سرعت بیشتری می‌گیرد و دلیل آن می‌تواند افت استروژن در بدن باشد.
علائم یائسگی و ام‌اس مشابه‌اند:
. مشکلات مثانه
. افت میل جنسی
. افسردگی
. خستگی
. نوسانات خلقی
. مشکل در تمرکز
اگر مطمئن نیستید علائمی که دارید مرتبط با ام‌اس است یا یائسگی، با پزشک مشورت نمایید. پزشک می‌تواند با آزمایش خون و چک‌کردن سطح استروژن مشخص کند آیا در دوره یائسگی هستید یا یائسه شده‌اید.

علائم ام‌اس در آقایان
هرچند ام‌اس در خانم‌ها بسیار شایع‌تر است؛ اما آقایان نیز ام‌اس می‌گیرند. مردها بیشتر احتمال دارد دچار نوع پیش‌رونده ام‌اس شوند و معمولاً علائم متفاوتی از ناتوانی پیش‌رونده را طی مراحل بیماری نشان می‌دهند.

مردها بیشتر احتمال دارد دچار ام‌اس پیش‌رونده اولیه (PPMS) شوند
مردها بیشتر مستعد ابتلا به ام‌اس پیش‌رونده اولیه هستند. در این نوع ام‌اس علائم بیماری از همان ابتدا شروع به پیشرفت می‌کنند. افرادی که به ام‌اس پیش‌رونده اولیه دچار می‌شوند مشکلات بیشتری از جهت تعادل داشته و معمولاً برای انجام کارهای روزمره خود به کمک نیاز دارند.

ام‌اس ممکن است در مردها سریع‌تر پیشرفت کند
به دلایلی که هنوز کاملاً مشخص نیست، ام‌اس در آقایان سریع‌تر پیشرفت می‌کند و شاید یکی از دلایل این باشد که علائم اولیه ام‌اس در مردها معمولاً نادیده گرفته می‌شود یا شاید به این خاطر که مردها دیرتر می‌پذیرند که باید به پزشک مراجعه کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد مردها سریع‌تر از زن‌ها به مرحله ناتوانی از ام‌اس می‌رسند و اغلب به نوع بدخیم این بیماری دچار شده و ریکاوری سخت و ضعیفی بعد از اولین حمله ام‌اس دارند.

تباهی عصبی
ام‌اس یک بیماری تباه‌کننده عصب است، یعنی باعث آسیب قشر سفید و خاکستری مغز و نخاع می‌شود. در تست‌های تصویری مثل ام‌آرآی، ضایعاتی از تباهی میلین‌ها را می‌توان در مغز و نخاع دید. ضمناً ام‌اس باعث آسیب آکسون‌ها در سلول‌های مغز و نخاع می‌شود. در نتیجهٔ این تغییرات، ام‌اس منجر به آتروفی مغز و در بلندمدت ناتوانی فرد می‌شود.

تشخیص ام‌اس
یک تست واحد برای تشخیص ام‌اس وجود ندارد. اگر شما علائم ام‌اس را داشته باشید باید با پزشکتان مشورت کنید. پزشکان معاینهٔ فیزیکی، معاینه نورولوژیکی و بررسی سوابق پزشکی شما را انجام می‌دهند و ممکن است تست‌هایی برای تشخیص دقیق تجویز کنند.

تست‌ها و پردازش‌ها
پزشکان از تست‌های گوناگونی برای تشخیص ام‌اس استفاده می‌کنند:
. ام‌آرآی (MRI). این تست تصویری با تصاویری که از اندام‌ها و بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد به پزشک این امکان را می‌دهد که وضعیت مغز و نخاع و بافت‌ها را از جهت هر ضایعه‌ای که با ام‌اس مرتبط است بررسی نماید.
. تست‌های پتانسیل‌های تحریکی. این تست‌ها شامل الکترودهایی می‌شوند که روی پوست قرار گرفته و سیگنال‌های الکتریکی بدون دردی را در تمام بدن ارسال می‌کنند. این شیوه می‌سنجد که عصب‌ها با چه سرعت و دقتی در واکنش به محرک، سیگنال‌ها را به مغز می‌فرستند.
. پونکسیون کمری. معمولاً به این روش پونکسیون نخاعی یا بذل نخاع نیز می‌گویند که شامل گرفتن نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی جهت بررسی شاخص‌های ام‌اس مثل پروتئین‌ها و سلول‌های التهابی مرتبط با ام‌اس می‌شود. پونکسوین نخاعی برای تشخیص دیگر عوارضی که علائم مشابهی با ام‌اس دارند نیز به کار می‌رود.

تشخیص اشتباه
علی‌رغم ابزارهای پیشرفته‌ و تکنولوژی‌هایی که برای تشخیص ام‌اس وجود دارد؛ اما مواردی از تشخیص اشتباه این بیماری هنوز وجود دارند. تحقیقات نشان می‌دهد تقریباً ۳۰ درصد از موارد به‌اشتباه تشخیص ام‌اس داده می‌شود و در نهایت معلوم می‌شود که پای بیماری دیگری در میان بوده است. شاید دلیل این تشخیص اشتباه این باشد که بیماری‌های زیادی دارای علائم مشابهی با ام‌اس هستند، مثلاً فیبرومیالژیا، اختلالات نورولوژیکی، میگرن و دیگر عوارض متابولیکی و التهابی.

در پایان
زندگی با ام‌اس می‌تواند سخت باشد؛ اما با درمان و حمایت درست خیلی از افرادی که این بیماری را دارند می‌توانند زندگی باکیفیتی را تجربه کنند. خیلی مهم است که برنامه درمان را پیگیری کرده و داروها را طبق تجویز مصرف نمایید. ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و حمایت‌شدن از سوی خانواده و تیم مراقبتی پزشکی می‌تواند به بیمار ام‌اس کمک کند بدون وابستگی و نیاز به کسی زندگی کرده و از تندرستی و سلامت هیجانی و یک زندگی باکیفیت برخوردار باشد.