زبان مادری را پاس بداریم

یکی از مناسبت‌های جهانی که از نظر من خیلی هم اهمیت دارد ولی کمتر روی آن تمرکز می‌شود، روز جهانی زبان مادری است.
در واقع گرامیداشت این روز حامل چند پیام است: یک پیام، حفظ هویت اقوام مختلف و مردم در سراسر دنیاست و احترام به این زبان‌ها و کسانی که زبان‌های متفاوتی دارند. دوم، پذیرش تنوع زبان‌هاست که خودش گویای پذیرش تنوع اقوام هم هست. همه قرار نیست از یک قوم باشند و با یک زبان صحبت کنند. پیام سوم، نقش زبان مادری در انتقال میراث فرهنگی و میراث شفاهی است. از این رو به نظر می‌رسد این زبان اهمیت مضاعفی دارد گرچه در برخی قوانین صحبت کردن و تدریس زبان مادری پیش بینی شده ولی آنچه داریم می‌بینیم اینکه بسیاری از این زبان‌ها کمتر دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. خودم مازندرانی هستم ولی به روستا که می‌روم باید با همه فارسی صحبت کنم مگر اینکه عکس آن صادق باشد. حتی پدر و مادرهای بعضا بیسواد که فارسی هم بلد نیستند صحبت کنند از همان اول باید با نوه‌ها و بچه‌هایشان فارسی صحبت کنند. امروز بهانه‌ای است که یادآوری کنیم باید این زبان مادری را حفظ کنیم. نکته بعدی انتقال پیام‌ها به زبان مادری است که موضوع بسیار قابل توجه و دارای اهمیتی است. پیام دیگر اینکه توجه به زبان مادری می‌تواند یکی از عوامل آن انسجام اجتماعی در جوامع مختلف باشد. چیزی که ما به شدت به آن نیاز داریم و همین‌طور احساس تعلق اجتماعی هم با حفظ و ترویج زبان مادری میسر می‌شود. ضمن اینکه می‌دانیم خیلی مواقع خیلی چیزها مثل معنی شعر حیدربابا را می‌توانیم با زبان ترکی گوش دهیم یا ترجمه آن را بخوانیم. کدام یک جذابیت بیشتری دارد؟ طبیعتا وقتی با زبان مادری صحبت می‌شود. خود این حتی می‌تواند ترویج صمیمیت و مودت بین اقوام مختلف با زبان‌های مختلف باشد. ما در جامعه‌مان بیش از هر چیزی نیاز داریم تا المان‌های فرهنگی که زبان یکی از مهم‌ترین المان‌هاست، آن المان‌ها را ترویج دهیم، حفظ و تقویت کنیم چراکه آنهاست که می‌تواند معنای متفاوت‌تری به زندگی‌هایمان بدهد. واقعیت این است که کمتر موقعی است که اگر سخنرانی داخلی یا بین‌المللی داشته باشم و لابه لای صحبت‌ها از کلمات مازندرانی صحبت نکنم و شعرهای محلی و ضرب المثل‌های محلی استفاده نکنم. و واقعا حس خوبی دارم وقتی می‌توانم پیامی را با زبان و گویش خودم منتقل کنم. گرامیداشت امروز علاوه بر اینکه ترویج و حفظ این زبان را نشان می‌دهد، هنجارهای اجتماعی دیگر هم دارد که همان پذیرش تنوع و احترام به اقوام و نژادها و زبان‌هاست. خیلی مواقع وقتی یک موسیقی با زبان محلی مثل دایه دایه خوانده می‌شود با کدام حس دیگری قابل انتقال است؟ لالایی‌هایی که به زبان مادری خوانده می‌شود چقدر جذاب است و حال آدم‌ها را خوب و حس خوشی منتقل می‌کند. لذا امروز را بهانه کردم که بگویم زبان مادری را پاس بداریم و برای ترویج آن هم از هیچ کوششی دریغ نکنیم. این یکی از روزهای خوبی است که به صورت جهانی ثبت شده ولی متاسفانه خیلی آن را جدی نمی‌گیرند. البته امروز در فرهنگسرای ارسباران گروه موسیقی آوای شوکا که موسیقی اقوام ایران زمین است، برنامه‌ای طی ساعات 19 تا 21 برگزار می‌کند به بهانه روز جهانی زبان مادری است و از اقوام مختلف دور هم جمع می‌شوند و بسیار هم شاد اجرا می‌کنند. چقدر خوب که داستان، شعر، ضرب‌المثل، خاطره و پیام‌های خوب را به زبان مادری می‌شنویم. پاسداشت زبان مادری و حرف زدن با گویش محلی نقطه ضعف نیست. اصالت و هویت همه در زبان مادری است.

 سیدحسن موسوی‌چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع: روزنامه آرمان ملی، چهارشنبه ۲ اسفند ۱۴۰۲