در کتاب طب‌الرضا از ماه آبان به عنوان تشرین اول نام برده شده و در این باره نوشته شده: «تشرین اول سی‌ویک روز است، بادهای مختلف در این ماه می‌زود باد صبا در آن نفس می‌کشد. در این ماه از فصد و نوشیدن داروها باید پرهیز کرد، زیرا در فصل پاییز خون از هیجان ساقط می‌شود، رگ‌زدن(فصد) مفید نیست، و چون مزاج حیوان و نبات آماده قبول تحفه‌های طبیعت نیست و تنها به استفاده از ذخایر قبلی خود اکتفا می‌کند آشامیدن دوا مصلحت نیست. خوردن گوشت پروار چرب بدن را برای کارهای سخت مهیا و از تاثیر برودت هوا مصون می‌دارد. انار میخوش نافع است و مصرف میوه بعد از طعام مفید، گوشت با حبوبات مصرف شود از نوشیدن آب باید کم کرد و به فعالیت جوارح و اعضا افزود.»
توصیه برای مصرف میوه در این ماه
در این کتاب همچنین درباره مصرف میوه‌ها توصیه‌هایی شده است که در این‌باره می‌خوانیم: «در ماه دوم پاییز خوردن انار ملس و میوه بعد از طعام سودمند است. میوه‌ها هرکدام و هر نوعی از آن‌ها دارای خواصی مخالف و ویتامین‌ها و املاح مختلفی هستند و به همین دلیل هر یک از آن‌ها در معالجه بیماری مخصوصی نافع است ولی برای آنکه بتوانیم آن‌ها را جزء برنامه غذایی خود قرار دهیم لازم است تابع فصل و محیط باشیم. یعنی در هر محل و شهرستانی که به سر می‌بریم از میوه مخصوص آنجا بخوریم و در هر فصلی از زمان هستیم از میو‌های حاصل در آن فصل استفاده کنیم، زیرا طبیعت مانند ما دچار اشتباه نمی‌شود. چون از خود میل و اراده و اختیار ندارد، کار گذار جهان او را به وظیفه خود راهنمایی می‌کند.
تبعیت از فصول، کمبود املاح معدنی ما ار جبران می‌کند. هنگام زمستان که تغذیه ما بیشتر از مواد گوشتی و چیزهایی است که ویتامینBزیادتر دارد تحفه‌های طبیعت بیشتر میوه‌هایش ترش است و چیزهایی است که ویتامینC بیشتر دارند، در فصل تابستان که بدن محتاج به آب زیادتر است تحفه او میوه‌های آبدار است و در فصل پاییز که ویتامین B بدن ما تقلیل می‌یابد میوه‌ها بیشتر شیرین و حاوی ویتامینBاست.
به‌طورکلی میوه‌های شیرین را بهتر است بعد از صرف غذا بخوریم چنان‌که خوردن میوه‌های ترش قبل از غذا نیکوتر است. شیرینی از نظر آنکه تبدیل به ترشی می‌شود و اسید معده را زیادتر می‌کند در هضم غذا موثر است ترشی از جهت آن که غدد ترشحی امعاء و بزاق را تحریک می‌ند موجب تحریک اشتها و رغبت می‌گردد.»
طب سنتی و آبان
از نظر طب سنتی مزاج پاییز سرد و خشک است، البته در مناطقی که باران زیاد می‌بارد از خشکی مزاج فصل کاسته می‌شود. در فصل پاییز بیماری‌هایی مانند انواع تب‌ها، مشکلات ادراری، بیماری‌های پوستی، درد مفاصل، سیاتیک، بیماری‌های ریه و بیماری‌های عصبی و روانی شیوع بیشتری نسبت به فصول دیگر دارد.
حکمای طب سنتی علت این امر اینگونه بیان کرده‌اند که فصل تابستان با گرمای خود قوای بدن را تحلیل می‌برد و به اصطلاح موجب سوخته شدن اخلاط در بدن می‌شود که این اخلاط سوخته همان سوداست که موجب بروز بیماری‌های سوداوی در فصل پاییز می‌شود. همچنین مصرف زیاد غذا و میوه در فصل تابستان موجب افزایش مواد زائد در بدن می‌شود که این مسئله نیز موجب بروز بیماری در فصل پاییز خواهد شد.
این خوراکی‌ها را میل کنید
از‌آنجایی‌که مزاج فصل پاییز سرد و خشک است افراد برای حفظ سلامتی و اینکه میزان مضرات این فصل به حداقل برسد، باید از غذاهایی با مزاج گرم و تر استفاده کنند؛ گوشت گوسفند یک ساله، شیرینی‌های طبیعی مانند مویز، انجیر، کشمش، و شیرینی‌های تهیه شده از بادام و شکر و همچنین مصرف گلابی، به، سیب، خربزه و انار در این فصل مناسب است. به طور کلی طب سنتی توصیه می‌کند در این فصل باید از مصرف غذاهای سودازا مانند عدس، بادمجان، گوشت گوساله، فست‌فودها و غذاهای مانده پرهیز کرد.
مراقبت از پوست
یکی از مشکلات رایج که با شروع پاییز بیشتر می‌شود و در این ماه به اوج خود می‌رسد خشکی پوست است، به دلیل اینکه مزاج این فصل سرد و خشک است و این خشکی فصل عامل بروز بیماری‌های پوست مانند خارش است.
افرادی که خشکی پوست همراه با خارش دارند، از روغن بنفشه استفاده کنند. روغن بنفشه ضدالتهاب موضعی با پایه گیاهی است، البته روغن بنفشه‌ای که در پایه بادام شیرین تهیه شده باشد. روغن بنفشه موجب مرطوب شدن پوست شده و از خارش می‌کاهد. بهتر است برای تأثیر بیشتر افراد دو مرتبه در روز بدن‌شان را با روغن بنفشه در پایه بادام روغن مالی کنند که اثرات بهبودی را سریع‌تر ببینند.
طب سنتی برای حمام کردن و شستشو توصیه می‌کند: در پاییز از دوش گرفتن با آب سرد و نشستن در آب سرد باید پرهیز کرد. البته بهتر است که یک روز در میان با آب نیم گرم حمام کرد. همچنین از نوشیدن آب سرد و مصرف مسهل باید پرهیز کرد و از خوابیدن در طول روز دوری کرد.
منبع: شهرآرا
