سایت تکثیر مرال در دل جنگل‌های فندقلو اردبیل بعد از شش سال تلاش برای احیای این گونه در معرض خطر امروز خود به حصار تهدید ژنتیکی این گونه تبدیل شده است.
هشت رأس مرال در سال ۱۳۸۸، در طبیعت حصار کشی شده جنگل‌های هیرکانی فندقلو رهاسازی شدند. قرار بود طبیعت این منطقه جانی به رگ‌های این حیوان در معرض نابودی بدواند و مرال در آغوش جنگل‌هایی که به قدمت کره زمین هستند، از خطر بگریزد.
سال‌هایی که گذشت در ابتدا به بهبود حال و وضع مرال کمک کرد و تا جایی که تکثیر و تولدهایی که هر یک با جشن و شادی اعلام می‌شد تعداد این گونه را به ۲۳ مورد رساند.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان حمایت گونه‌های در معرض خطر را هدف اصلی سایت‌های تکثیر عنوان کرد و از چند سال پیش برای احیای دو سایت تکثیر آهو و مرال هر چه در توان داشت به کار بست.
کمبود مالی مرال را محاصره کرده است
بااین‌وجود سید رضا موسوی که اواخر سال گذشته ازجمله برنامه‌های خود برای سال جاری را جابه‌جا کردن سایت‌های تکثیر عنوان کرده بود، نتوانست این مهم را محقق سازد.
موسوی بهخبرنگار مهرگفت: جابه‌جایی سایت‌های تکثیر باهدف تکثیر، پرورش و احیای بهینه گونه‌های حیات‌وحش در معرض خطر و یا نابودی است.
باوجوداینکه هفت هکتار در این سایت تعبیه‌شده اما با افزایش تعداد گونه‌ها کمبود فضا احساس می‌شودوی افزود: جابه‌جایی یا در داخل سایت‌های استان یا با سایت‌های سایر استان‌ها انجام می‌شود و در این میان ایجاد زمینه فراخ‌تر احیا و تکثیر برای گونه‌ها موردتوجه است.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استانبا ذکر مثالی به‌ضرورت جابه‌جایی سایت مرال اشاره کرد و افزود: باوجوداینکه هفت هکتار در این سایت تعبیه‌شده اما با افزایش تعداد گونه‌ها کمبود فضا احساس می‌شود.
این برنامه هرچند ضروری باگذشت ۱۱ ماه از سال نه‌تنها اجرایی نشد بلکه به گفته موسوی امسال نمی‌تواند به دلیل محدودیت‌های مالی اجرا شود.
فرسایش ژنتیک تهدید جدید
نگرانی از وضعیت فعلی مرال نه صرفاً به بهانه تنگ‌تر شدن فضای زیستی این گونه بلکه به دلیل فرسایش ژنتیکی آن است.
به طوریکه یکی از عمده دلایل جابه‌جایی سایت‌های تکثیر ممانعت از فرسایش ژنتیکی است که به‌نوعی زندگی در حصار در یک محدوده خاص برای جاندار رقم می‌زند.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان درون آمیزی را اصلی‌ترین دلیل فرسایش ژنتیکی عنوان کرد و افزود: نه منابع ملی و نه استانی برای جابه‌جایی اختصاص نیافت و نتوانستیم جابه‌جایی را انجام دهیم.
وی فرسایش ژنتیکی گونه‌ها را یکی از خطرات قابل‌توجه دانست و افزود: وقتی تنوع زیستی در بین گونه‌ها وجود ندارد در مقابل آسیب‌ها نیز ضعیف‌تر می‌شوند.
موسوی با تأکید به اینکه سایت‌های تکثیر در استان اردبیل جزو مناسب‌ترین سایت‌ها است، متذکر شد: بااین‌وجود این موضوع موجب نشده تهدید ژنتیکی احساس نشود.
۱۷ گونه جانوری در معرض تهدید
حمایت از گونه‌های در معرض تهدید که چرخه‌های زیستی کره زمین را تکمیل می‌کنند در حالی با اعتبارات قطره‌چکانی انجام می‌شود که صرفاً مرال در اردبیل در وضعیت تهدید نیست.
محیط‌زیست استان ۲۱۲ گونه جانوری را در این استان شناسایی کرده است که از این تعداد ۳۱ مورد پستاندار، ۱۳۵ مورد پرنده، ۲۷ مورد خزنده، هشت مورد دوزیست و ۱۵ مورد ماهی است.
درعین‌حال مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان می‌گوید از کل گونه‌های جانوری ۱۷ گونه در وضعیت نامناسب زیستی و جمعیتی قرار گرفته‌اند.
هرچند شکار غیرمجاز یکی از عوامل اصلی به هم ریختن تعادل جمعیتی گونه‌ها بوده و ۱۶.۵ درصد از مساحت استان به‌عنوان شکارممنوع انتخاب‌شده است، اما در سایت‌های تکثیر نیز باوجود مراقبت‌ها گونه‌ها به دلایلی که ذکر آن رفت در معرض تهدیدند.
محیط‌زیست استان منتظر اعتباراتی است که بتواند به کمک مرال بیاید و نگرانی دوستداران محیط‌زیست از این است که سرعت فرسایش‌های ژنتیکی به جذب اعتباراتی که چندان مجالی برای پرداخت آن نیست پیشی بگیرد و سایت‌های تکثیر خود به عوامل تهدید گونه‌ها تبدیل شوند.
گزارش از: ونوس بهنود