هزینه مورد نیاز برای اتمام عملیات ساخت 4 بزرگراه در شمال
سیستان و بلوچستان 954 میلیارد تومان است در حالی که مجموع کل اعتبارات ملی
و استانی برای پروژه های راه سازی اداره کل راه و شهرسازی این استان در
سال گذشته 163 میلیارد تومان بوده است که از این رقم تنها 17 درصد معادل 29
میلیارد تومان تخصیص یافته است.
به دلیل وسعت و گستردگی سیستان و بلوچستان این استان دارای دو اداره کل
راه و شهرسازی است که اداره کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان در شمال و
اداره کل راه و شهرسازی ایرانشهر در جنوب استان فعالیت می کنند.از مجموع کل
راه های موجود 10 هزارو882 کیلومتر راه در شمال استان قرار دارد که از این
میزان فقط 195 کیلومتر به بزرگراه ها اختصاص یافته است. در حالی که پروژه
های بهره برداری شده، در دست اجرا و مطالعه شده این استان نیازمند 986
کیلومتر بزرگراه است که تاکنون فقط 195 کیلومتر آن به بهره برداری رسیده
است.
مدیر ساخت و توسعه راه های اداره کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان در
این باره می گوید: از مجموع 10 هزارو882 کیلومتر راه موجود در شمال استان
195 کیلومتر بزرگراه، 891 کیلومتر راه اصلی، 1256 کیلومتر راه فرعی و 7
هزارو540 کیلومتر راه روستایی است که از این میزان راه روستایی 7/36 درصد
راه آسفالت و بقیه خاکی است.
«مهدی پارسی» ادامه می دهد: بر اساس پیش بینی های انجام شده شمال استان
نیازمند 986 کیلومتر بزرگراه است و از این میزان تاکنون 195 کیلومتر به
بهره برداری رسیده است اما این بزرگراه ها به صورت قطعه قطعه در محورهای
زاهدان – زابل با 55 کیلومتر، زاهدان – بم با 32 کیلومتر، خاش – ایرانشهر
با 50 کیلومتر، زاهدان – خاش با 20 کیلومتر و ورودی شهرستان های استان در
حال بهره برداری است.200 کیلومتر دیگر از 986 کیلومتر بزرگراه مورد نیاز،
در دست اجراست که پیمانکاران در حال فعالیت هستند. همچنین 400 کیلومتر
بزرگراه نیز به صورت مطالعه شده آماده اجراست که در صورت تخصیص اعتبار به
مناقصه گذاشته می شود.
وی اظهار می کند: مهم ترین و بزرگ ترین مشکل استان در حوزه زیرساخت کمبود
بزرگراه است که به نسبت وسعت استان این کمبود کاملاً فاحش است. اما
متأسفانه بزرگ ترین مانع در احداث بزرگراه یا اتمام بزرگراه های در حال
ساخت، کمبود اعتبار و بودجه است. هر سال به دلیل کمبود بودجه و اختلاف زیاد
بین هزینه ها و بودجه تخصیص داده شده پروژه ها با تأخیر انجام می شود و
همین سبب می شود تا به نسبت استان های دیگر کمبود شدید بزرگراه ها در استان
خودنمایی کند.
ساخت هر کیلومتر بزرگراه 2 میلیارد تومان
وی تصریح می کند: با توجه به شرایط اقلیمی متفاوت که در مناطق سیستان و
بلوچستان وجود دارد احداث هر یک کیلومتر بزرگراه در هر منطقه اعم
ازکوهستانی، دشت، تپه ماهور و ... هزینه متفاوتی را می طلبد اما به طور
متوسط هزینه ساخت هر کیلومتر بزرگراه در سیستان و بلوچستان 5/1 تا 2
میلیارد تومان است که با این وجود هزینه ساخت بزرگراه های در حال ساخت یا
مطالعه شده مبلغی بسیار بیشتر از بودجه اداره کل راه و شهرسازی خواهد
بود.وی در این باره توضیح می دهد: در سال گذشته مجموع اعتبارات ملی و
استانی ابلاغ شده به این اداره کل 163 میلیاردتومان بود که از این مبلغ فقط
17 درصد معادل 29 میلیارد تومان تخصیص یافته است.با این وجود پیمانکاران
پروژه های در دست اجرا را انجام داده اند و تاکنون 122 میلیارد تومان میزان
مطالبات پیمانکاران از اداره کل راه و شهرسازی است.وی خاطرنشان کرد: با
توجه به کمبودهایی که در زمینه تخصیص اعتبارات وجود دارد، کمک هایی هم به
پروژه های در حال ساخت شده است. به عنوان مثال در سال گذشته 23 هزار تن قیر
رایگان از سهمیه دولتی برای ساخت بزرگراه ها دریافت شده است. همچنین 45
میلیارد تومان اسناد خزانه برای مطالبات پیمانکاران جذب شده است اما هنوز
122 میلیارد مطالبه از سوی پیمانکاران وجود دارد.
مدیر ساخت و توسعه راه های اداره کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان با
اشاره به اینکه هنوز اعتبار سال 95 ابلاغ نشده است، می گوید: براساس وضعیت
موجود، اعتبار امسال نیز با سال های گذشته تفاوت چندانی نخواهد داشت و همه
این عوامل دست به دست هم می دهد تا احداث و بهره برداری از بزرگراه ها در
استان با مشکل مواجه شود.
اگر روند تأمین اعتبار در آینده هم این چنین باشد، احداث و بهره برداری از
بزرگراه های در حال اجرا خیلی طولانی خواهد شد به همین دلیل باید به فکر
منابع خاص و ویژه ای بابت تأمین اعتبار ساخت بزرگراه ها بود.
وی درباره بزرگراه های در دست اجرا در شمال استان می گوید: پروژه زاهدان –
زابل – دوست محمد یکی از بزرگراه هایی است که طول آن 230 کیلومتر است و در
قالب 8 قطعه در دست اجراست. این بزرگراه 44 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و
تاکنون 120 میلیارد تومان هزینه شده است که برای بهره برداری کامل از آن
حدود 300 میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است.پروژه دیگر، بزرگراه میرجاوه –
زاهدان – بم به طول 298 کیلومتر است و در قالب 5 قطعه در دست اجراست.
تاکنون 30 میلیارد تومان برای آن هزینه شده است که حدود 389 میلیارد تومان
دیگر مورد نیاز است.بزرگراه زاهدان – بیرجند هم یکی دیگر از پروژه های مهم
است که طول آن تا انتهای حوزه استحفاظی استان 136 کیلومتر است که 20
کیلومتر آن در دست اجراست و تاکنون 3 میلیارد هزینه شده و اتمام آن نیازمند
250 میلیارد تومان اعتبار است.به گفته وی بزرگراه دیگری که در حال اجراست
بزرگراه زابل – زهک به طول 19 کیلومتر است که 5 کیلومتر از آن با 6 میلیارد
تومان هزینه به مرحله روسازی رسیده است و برای اتمام آن 15 میلیارد تومان
دیگر مورد نیاز است.میزان بودجه در نظر گرفته شده در بخش راه سازی در برابر
هزینه های مورد نیاز و از طرفی مطالبات پیمانکاران بسیار ناچیز است و دلیل
اصلی عدم بهره مندی استان از بزرگراه ها کمبود یا نبود اعتبار است.
بزرگراه چابهار- میلک در انتظار بودجه
بزرگراه چابهار – میلک یکی دیگر از بزرگراه های مهم و از شاهراه های اصلی
حمل و نقل در استان و کشور است. قسمت هایی از این بزرگراه در قالب بزرگراه
های خاش – ایرانشهر، زاهدان- زابل و محمد آباد- زهک در دست اجرا و دارای
ردیف بودجه است. اما بخش عظیمی از آن مانند زاهدان- خاش و ایرانشهر –
چابهار فاقد ردیف بودجه است که مطالعات لازم برای کل این مسیر انجام و به
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای اخذ نظرکمیسیون 215 ارسال شده است.
این طرح از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی به شورای اقتصادی ارسال شده
است و تا زمانی که مصوبه این شورا را دریافت نکند، برای ساخت و احداث این
محور هیچ اعتباری از سوی دولت در نظر گرفته نمی شود.پارسی خاطر نشان کرد:
با توجه به اتفاقات اخیر در منطقه و امضای تفاهم نامه میان افغانستان،
هندوستان و ایران در زمینه ترانزیت، بزرگراه چابهار – میلک اهمیت خود را
بیش از گذشته نشان داد. همچنین به موجب برنامه افق توسعه بندر شهید بهشتی
چابهار، احداث و راه اندازی این بزرگراه می تواند در زمینه توسعه بندر
چابهار بسیار مؤثر و مفید واقع شود. براین اساس این بزرگراه باید در اولویت
تامین اعتبار قرار گیرد.وی عنوان کرد: علاوه بر پروژه های ساخت بزرگراه
ها، پروژه های دیگری از جمله پروژه راه ترانزیتی محمد آباد- زهک- میلک،
پروژه بهسازی محور زابل – نهبندان، پروژه احداث راه اصلی دشتک- تله سیاه و
پروژه راه اصلی اسکله آباد- گوهر کوه- برمان در حال حاضر در دست اجراست.
کیفیت جاده های موجود استان
وی می گوید: پروژه های در حال احداث از بزرگراه تا جاده های اصلی و فرعی و
... از آخرین استانداردهای دستورالعمل ابلاغی سازمان مدیریت وبرنامه ریزی
تبعیت می کند و هر جاده ای متناسب با مشخصات و استانداردهای خودساخته می
شود اما متأسفانه در جاده های استان گاهی آمار تصادف بالا می رود و بنا به
تصورعمومی عامل تصادفات و سوانح استاندارد نبودن جاده هاست. در حالی که
بیشترین عامل سوانح و تصادفات جاده ای، عامل انسانی است.به عنوان مثال محور
مواصلاتی خاش به سراوان معمولاً آمار زیادی از تصادفات جاده ای را به خود
اختصاص می دهد و اکثراً استاندارد نبودن جاده را عامل این حوادث می دانند
این در حالی است که جاده خاش به سراوان یکی از راه های فرعی است و کاملاً
ویژگی ها و استانداردهای یک جاده فرعی را دارد اما متأسفانه میزان سرعتی که
برای تردد در این جاده در نظر گرفته شده است رعایت نمی شود و همین عامل به
وقوع حوادث و سوانح جاده ای در این محور منجر می شود.وی ادامه می دهد:
البته این محور و 4 محور دیگر به دلیل تردد بالا و افزایش ترافیک نیازمند
ارتقا به جاده های اصلی است که برهمین اساس در سال گذشته برای 5 محور مهمی
که نیاز به ارتقا دارد کارهای مطالعاتی انجام و برای اخذنظرکمیسیون ماده
215 ارسال شده است. در مطالعات کمیسیون ماده 215 توجیه فنی و اقتصادی
ارتقای این محورها بررسی می شود و در صورت موافقت هزینه و اعتبار لازم برای
تبدیل این محورها به جاده اصلی تأمین می شود.وی خاطرنشان کرد: این 5 محور
شامل محورهای خاش- سراوان، سراوان – مهرستان، مهرستان – ایرانشهر، مهرستان
سرباز و خاش – میرجاوه می شود.
احداث آزادراه فعلاً توجیه ندارد
مدیر ساخت و توسعه راه های اداره کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان
درباره نبود آزادراه در این استان می گوید: به دلیل نداشتن توجیه فنی و
اقتصادی به لحاظ بار ترافیکی یا تراکم رفت و آمد و از طرفی بازگشت سرمایه
فعلا در استان احداث آزادراه ضروری نیست.
وی خاطر نشان می کند: ساخت آزادراه نیازمند سرمایه گذاری پیمانکاران و بخش
خصوصی است تا بعد از احداث آزادراه از محل دریافت عوارض بتوانند قسمتی از
سرمایه هزینه شده را برگردانند. تا کنون هیچ سرمایه گذار یا پیمانکاری
متقاضی احداث آزادراه در سیستان و بلوچستان نبوده است.