پرونده قنات‌ها در خطر خروج از فهرست میراث جهانی!

 

می گوید که قنات بلده از 15 رشته قنات شکل گرفته است که از حدود 35 کیلومتری شمال شرق شهر فردوس مسیر خود را  آغاز می کند و پس از اتصال قنات اول و دوم «شاه جو» شکل می گیرد.  طی 12 کیلومتر پس از آن، آب 13 رشته قنات باقیمانده و چهار چشمه به آن می ریزد. در روستای باغستان اولیا، در جایی که به بخشاب معروف است، شاه جو به دو نهر کاملا مساوی تقسیم می شود و روستاهای باغستان علیا و سفلی و باغشهر اسلامیه را مشروب می سازد. سپس به شهر فردوس و شهر تاریخی تون می رسد. از  ویژگی های این قنات، تکنیک گل آلود کردن آب است که به خاطر روباز بودن مسیر  آب در این 35 کیلومتر  و برای جلوگیری از تبخیر آب در ابتدای مسیر، آب گل آلود می شود.اقدس کرم پور در ادامه می افزاید: در پرونده ثبت جهانی این اثر تمام مسیر قنات و از جمله مسیر شاه جو که پیش از این به عنوان دومین خیابان مشجر ایران به ثبت ملی رسیده است، قرار دارد.

 

روستاهای باغستان اولیا و سفلی، باغشهر  اسلامیه، شهر فردوس و شهر تاریخی تون به عنوان منظر  فرهنگی این قنات ثبت شده و اهمیت آن در این پرونده به اندازه قنات بلدیه است. در بخشی از مسیر شاه جو درباغشهر اسلامیه، خیابانی عمود بر شاه جو  وجود دارد که روی آن پل عریضی می سازد.

 

هفته گذشته شهرداری اسلامیه، اقدام به احداث میدانی در این محل و روی محور شاه جو کرده است. این میدان که ظاهرا برای حل مشکل ترافیکی پمپ بنزینی در نزدیکی آن است، برخلاف طرح جامع شهری و ضوابط میراث فرهنگی برای حفظ حریم اثر ثبت شده است،  از این رو پایگاه شهر تاریخی تون و قنات بلده فردوس، وارد عمل شده و از طریق استانداری خراسان جنوبی، جلوی ادامه عملیات احداث میدان گرفته شده است. همان طور که گفته شد، قنات بلده یکی از   11 قنات ثبت شده در این پرونده است که همگی به صورت یک اثر مشترک در سازمان جهانی یونسکو ثبت شده است.

 

تهدید  یکی از این قنوات، باعث خواهد شد که پرونده ثبتی به خطر بیفتد و تمام قنات های یاد شده از ثبت جهانی خارج شود. کرم پور، اتفاق رخ داده را تهدید جدی بر می شمرد و می گوید: در صورت اقداماتی مانند مورد گفته شده و هر اقدام دیگر که حریم و منظر فرهنگی اثر ثبت شده را تهدید کند، یونسکو  وارد عمل شده و بنای ثبت شده را از لیست جهانی خارج و به لیست بناهای در معرض خطر وارد خواهد کرد. در این صورت تمام مزایای ثبت جهانی اثر  از جمله حمایت های بین المللی برای حفظ اثر را از دست خواهیم داد.به نظر می رسد که شهرداری و شورای شهر اسلامیه بارها برخلاف طرح جامع شهری دست به تعریض و احداث خیابان زده اند، تا جایی که ساختار باغشهر اسلامیه، در حال آسیب جدی است. به گزارش خبرگزاری میراث‌فرهنگی،پیش از این نیز  حمام تاریخی سرجویِ‌ بهشت‌آباد که از قنات بلده آب‌گیری می‌شد، به دلیل قرار نگرفتن در فهرست آثار ملی، در زمستان 1391 توسط شهرداری اسلامیه به طور کامل تخریب شد.

مریم عباسی. اصفهان زیبا