روزنامه 19 دی قم در شماره روز شنبه 27 شهریورماه در ستون یادداشت مطلبی با عنوان « آشنایی قدیمی بلدوزر و بافت تاریخی درقم » را به قلم زینب آخوندی به رشته تحریر درآورده است.
به گزارش تابناک قم، دراین یادداشت می خوانیم: وارد شهر کاشان که می شوی، نه آب وهوای دلپذیری دارد و نه مکان مقدسی برای زیارت. بروشوری به دستت می دهند از نام و ویژگی های آثار تاریخی. خانه هایی که داخل بافت تاریخی شهر قرار دارند و علاقه مندان به فرهنگ ایرانی را از نقاط مختلف کشور و حتی دنیا به این شهر می کشانند. یادگارانی از سبک زندگی ایرانیان درگذشته که هم خاطره انگیز است و هم غرورآفرین. طوری که بعد از یک سفر یک روزه بازهم علاقه داری گهگاه سری به این شهر بزنی.
شاید بسیاری از قمی ها ندانند که شهر قم، حتی بیش از کاشان جاذبه های تاریخی برای عرضه دارد. گذرهای تاریخی منحصربه فرد، خانه های با اصالت و زیبا و بناهایی مانند تیمچه فرش که در کشور بی نظیرند اما چرا گردشگران سراغی از این اماکن را نمی گیرند و حتی برخی قمی ها آن ها را نمی شناسند؟
بافت تاریخی در شهرها بر اساس عکس های هوایی سال 35 تعیین می شود که بر این اساس در قم هم تقریباً 314 هکتار بافت تاریخی شناسایی شده و جای تأسف است اگر بدانیم در سال های گذشته بخش قابل توجهی از این بافت از بین رفته است.
پروژه هایی مانند عمار یاسر و پیامبر اعظم از جمله پروژه هایی بودند که بلدوزر را پای بافت تاریخی قم گذاشته و با گسستگی که در بافت تاریخی ایجاد کردند، خسارات جبران ناپذیری به وجود آوردند تا جایی که عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی بلوار پیامبر اعظم(ص) را از معضلات شهر قم می داند و می گوید «این طرح، ستون فقرات شهر قم و هویت قم را مختل کرد و از هر حیثی که به موضوع بنگرید می بینید که واقعاً برای بافت شهری قم مخرب بود.»
بدتر از آن اجرای فاز چهار خیابان عمار یاسر بود که بخش عمده ای از سرمایه های تاریخی قم را فدای توسعه افسارگسیخته کرد. سر وصداها در همان سال های دهه هشتاد درباره پیدا شدن گنجی در جریان بازگشایی مسیر فاز چهار عمار یاسر نشان دهنده اهمیت فضاهای تخریب شده در این پروژه است. پروژه ای که هنوز پس از گذشت سال ها مسیری است بد شکل با خرابه ها و ساختمان هایی نیمه کاره در دو سو و آنهمه تخریب نتوانست حداقل به توسعه ای واقعی و فرصت های صحیح سرمایه گذاری تبدیل شود.
در سال 85 هم البته گنجی در کار نبود. چند کوزه سفالین و ابزار آب رسانی در جریان حفاری های شهرداری در احداث فاز چهار عمار یاسر پیدا شد و سطح تخریب طوری بود که دیگر مجالی برای حفاری و تحقیقات بیشتر نماند. آثاری که به گفته کارشناسان می توانست نشان دهنده وجود یک تپه باستانی ارزشمند برای شناسایی تاریخ قم باشد. در واقع گنج همان بافت تاریخی بود که امروز شهرهایی مانند کاشان و یزد از آن به عنوان یک سرمایه بهره برده اند و شهر قم با مداخلات نادرست آن را از بین برده است.
تعاریف جدیدی که این روزها عالمان شهرسازی برای بافت فرسوده و تاریخی ارائه می دهند و ارزش گذاری های اجتماعی و فرهنگی که به کالبد بافت ها صورت می گیرد ظرفیت خوبی برای تغییر نگاه در این زمینه است.
امروز دیگر کسی نیست که نداند گذرهای تاریخی، مزاحم هایی سمج برای توسعه شهری و گسترش خدمات عمومی نیستند بلکه راه هایی هستند برای حفظ هویت تاریخی شهر و حتی رونق اقتصادی. گذرهایی که بی توجهی ها به آنها موجب شده، امروز بیشتر محل تردد خارجی ها باشند تا مردم اصیل قم. خانه های تاریخی که این روزها در جای جای شهر در حال خاک خوردن هستند و برخی در معرض تخریب، می توانند به عنوان مهمان پذیر و رستوران و ... هم زمینه پذیرایی بهتر اطراف حرم مطهر را فراهم کنند و هم تاریخ قم را به زائران بشناسانند.
غرب زدگی در نگاه به توسعه شهرها موجب شده بسیاری از سرمایه هایی که در دسترس ما قرار دارد را رها کرده به دنبال اجرای پروژه های پرهزینه و دیربازدهی باشیم که درنهایت هویت شهرمان را از ما خواهد گرفت. هنوز هم شهرداری قم درگیر پرداخت بدهی های بلوار پیامبر اعظم(ص) است و هنوز مشخص نشده این پروژه قرار بوده چه مشکلی را از شهر حل کند.
عدم تلاش کافی متولی اصلی حوزه میراث فرهنگی و نگاه نادرست به این مقولات در دستگاه های مختلف ازجمله اوقاف، آستانه، شهرداری و ... وضعیت امروزه قم را در شرایط ناامیدکننده ای قرار داده با این حال هنوز هم سرمایه های ارزشمندی در دل بافت تاریخی شهر قم به جا مانده که اگر برای احیا و شناساندن آن تلاش کافی صورت نگیرد، به سرنوشت تخریب شده های دیروز مبتلا خواهد شد.
