بر اساس ماده ۶۳ قانون انتخابات هر کاندیدا می‌تواند در هر بخش، شهر، شهرستان، و مناطق شهرداری – در شهرهای بزرگ – یک ستاد انتخاباتی دایر کند و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود. بر این پایه دواطلب نمایندگی در تهران باید نسبت به تاسیس ۲۵ ستاد انتخاباتی اقدام کند و برای این کار به طور معمول مغازه‌هایی در سطح شهر اجازه می‌شوند و هزینه اجازه ده روزه یک مغازه در تهران به طور میانگین یک میلیون و پانصد هزار تومان است. این یعنی حدود سی و هفت میلیون تومان صرف اجاره مکان ستادهای انتخاباتی خواهد شد.
وقتی می‌گویند که هزینه‌های انتخاباتی چند صد میلیون تومان است، متعجب می‌شویم اما اگر قرار باشد دست به جیب شده و این هزینه را پرداخت کنیم، خواهیم دید که چقدر ساده این همه پول صرف چاپ کاغذهایی که کف خیابان می‌ریزد، یا همایش‌هایی که پذیرایی مهم‌ترین بخش آن است و... می‌شود.
با هشدارهای پیاپی وزیر کشور و تاکیدات وزیردادگستری در مورد ورود پول‌های کثیف به انتخابات، هزینه کردن‌ها در انتخابات آتی مجلس بیش از هر وقت دیگری زیر ذره بین است زیرا گام اول برای پیدا کردن پول‌های با منبع غیر شفاف پیدا کردن میزان پولی است که اضافه بر سازمان خرج می‌شود به همین خاطر سعی کرده‌ایم که هزینه تبلیغات در انتخابات را تخمین زده و روشن کنیم که بیشترین مبالغ در کدام بخش‌ها هزینه می‌شود.
انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی، هفتم اسفند سال جاری برگزار می‌شود و دواطلبان می‌توانند تبلیغات انتخاباتی خود را بر اساس قوانین – ماده ۵۶ قانون انتخابات تاکید می‌کند که فعالیت تبلیغاتی نامزدهای نمایندگی هشت روز قبل از اخذ رای آغاز و تا بیست و چهار ساعت قبل از اخذ رای ادامه خواهد داشت - از بیست و نهم بهمن آغاز کنند. این درحالی است که شواهد بسیاری از آغاز پیش از موعد و خلاف قانون این فعالیت‌های تبلیغاتی به چشم می‌خورد.
بنرهای نسب شده در سطح خیابان‌های شهرستان‌ها یکی از همین مصدایق است که در سفرهای نوروزی و در شهرهای مختلف شاهد آن بودیم. جلسات خانگی در شهرهای کوچکی که مبنای رای آوری نسبت‌های فامیلی و مناسبات قوم و قبیله ایی است و یا میهمانی دادن به بهانه مناسبت‌های مذهبی و... نیز نمونه‌های دیگری است. به عبارت بهتر می‌توان گفت که برخی از داوطلبان انتخابات مجلس از اکنون سر کیسه منابع مالی انتخابات را شل کرده‌اند و بریز و بپاش آغاز شده است.
این روز‌ها که بحث ورود پول‌های کثیف به عرصه انتخابات و کلان بودن هزینه‌های انتخاباتی که با حقوق نمایندگی نمی‌توان از پس آن برآمد؛ داغ است با یک نگاهی اجمالی به قوانین انتخابات و یک حساب سرانگشتی از مبلغ لازم برای انجام تبلیغات قانونی به این نتیجه می‌رسیم که عمده مبالغ هزینه شده در انتخابات‌ها که از قضا منابع شفافی نیز ندارند، صرف تبلیغات در بخش‌های غیرمتعارف و غیرقانونی می‌شود.
اگر قرار باشد هزینه فعالیت‌های تبلیغاتی انتخابات را به آنچه که در قوانین مربوطه مجاز شناخته شده است محدود کنیم باید کار را از برآورد هزینه چاپ تراکت، جزوه، زندگینامه، بروشور و کارت آغاز کرد. بهترین مکان برای این برآورد قیمت – در تهران - میدان انقلاب است زیرا می‌توان کار را با تیراژ بالا و مناسبت‌ترین قیمت سفارش داد. بر این است چاپ هر ۱۰ هزار تراکت قطع A۴ - قطع مجاز در تبلیغات انتخباتی ۱۵*۲۰ یعنی کمی بزرگ‌تر از A۴ است – با کاغذ گلاسه یک میلیون تومان و با کاغذ معمولی ۹۰۰ هزار تومان هزینه دارد.
به این ترتیب منطقی است که داوطلب نمایندگی مجلس در شهر تهران با در نظر گرفتن جمعیت حدود ۸ میلیونی این شهر و مناطق ۲۲ گانه شهرداری – ۱۳۴ ناحیه شامل تهران، ری و تجریش - اقدام به چاپ و توزیع یک میلیون تراکت کرده و برای آن ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کند.
در نظر داشته باشید چاپ ده هزار بروشور نیز حدود ۲ میلیون تومان هزینه دارد و اگر داوطلب نمایندگی در تهران تنها ۵۰۰ هزار بروشور نیز چاپ و توزیع کند باید برای آن ۱۰۰ میلیون تومان بپردازد.
چاپ بنر هم برای تیراژهای بالا‌تر از ۴۰۰ متر، متری ۵ هزار تومان است. پس اگر قرار باشد ۵۰۰ بنر با سایز ۲*۳ چاپ شود، حدود ۱۵ میلیون هزینه دارد.
بخش دیگری از هزینه‌های انتخاباتی مربوط به راه اندازی ستاد‌ها است. بر اساس ماده ۶۳ قانون انتخابات هر کاندیدا می‌تواند در هر بخش، شهر، شهرستان، و مناطق شهرداری – در شهرهای بزرگ – یک ستاد انتخاباتی دایر کند و بیش از آن تخلف محسوب می‌شود. بر این پایه دواطلب نمایندگی در تهران باید نسبت به تاسیس ۲۵ ستاد انتخاباتی اقدام کند و برای این کار به طور معمول مغازه‌هایی در سطح شهر اجازه می‌شوند و هزینه اجازه ده روزه یک مغازه در تهران به طور میانگین یک میلیون و پانصد هزار تومان است. این یعنی حدود سی و هفت میلیون تومان صرف اجاره مکان ستادهای انتخاباتی خواهد شد.
اگر در هر ستاد انتخابی دو نفر مسئول قرار داده شود که برای هر روز فعالیت تنها ۵۰ هزار تومان دریافت کنند، ۲۰ میلیون تومان نیز صرف دستمزده - ۵۰ نفر مستقر در ۲۵ ستاد انتخاباتی و برای ۸ روز کار – خواهد شد.
فرض کنید برای در هریک از این ۲۵ ستاد روزانه ۵ کیلو شیرینی و ۲۰ کیلو میوه مصرف شود. با احتساب شیرینی دانمارکی هر کیلو ۱۱ هزار تومان و میوه هر کیلو – به طور میانگین – ۴ هزار تومان، نزدیک به ۳ میلیون دیگر نیز هزینه می‌شود.
یکی دیگر از شیوهای تبلیغ انتخاباتی که در قانون دیده شده است برگزاری اجتماعات، گردهمایی و همایش، همچنین سخنرانی و جلسات پرسش و پاسخ در محیط‌های غیر دولتی است. برای برآورد قیمت در این بخش نیز باید سراغ مراکز همایش و هتل‌ها رفت تا روشن شود که میانگین قیمت برای در اختیار گرفتن یک سالن با ظرفیت حدود ۵۰۰ نفر و امکانات لازم هفت میلیون تومان و با ظرفیت حدود ۳۰۰ نفر، چهار میلیون تومان است که البته باید منوی هزینه منوی پذیرایی را نیز به آن اضافه کرد.
با این حساب اگر هر کاندیدا تنها یک گردهمایی ۵۰۰ نفری، آن هم به صرف عصرانه برگزار کند باید ۱۰ میلیون تومان برای آن در نظر بگیرد.
تا اینجای کار و با فرض نزدیک به محال صرف نشدن هیچ پولی برای میهمانی‌های ناهار و شام، تبلیغات بیش از اندازه، چاپ پوس‌تر و اقلام تبلغاتی غیر معمول و... به رقم ۲۸۵ میلیون تومان می‌رسیم.
نکته قابل توجه این است که رقم به دست آمده برای تبلیغات یک هفته ایی و قانونی است و اگر قرار باشد بر اساس شواهد موجود از هم اکنون نسبت به این هزینه کردن‌ها اقدام شود تا روز انتخابات حتما از یک میلیارد تومان هم خواهد گذشت!
قرار دادن این رقم در کنار حقوق ماهانه حدود ۴ میلیون تومان نماینگان نیز جالب توجه است و نشان می‌دهد که هر نماینده با پس انداز همه دریافتی خود در کل دوره نمایندگی حدود نیمی از منابع مالی لازم برای تبلیغات انتخابات دور بعد را تامین کرده و برای مابقی آن به منابع دیگری نیاز دارد و شفافیت این منابع محل سوال این روزهای مردم است.
مساله دیگری که نمی‌توان آن را ندیده گرفت تفاوت سبک تبلیغات در تهران و شهرهای بزرگ با شهرستان‌ها و حوزه‌های انتخابیه کوچک است. طبیعی است که هیچ نماینده ایی در یک شهرستان با جمعیت کمتر از یک میلیون با تعداد‌های ذکر شده تراکت و بروشور یا بنر چاپ نمی‌کند و هزینه مورد نیاز ستادهای تبلیغاتی نیز بسیار کمتر خواهد بود اما می‌بینیم و می‌شنویم که داوطلبان نمایندگی در این حوزه‌ها نیز از سرسام آور بودن هزینه‌های تبلیغاتی می‌گویند.
روشن است که شیوه و سبک تبلیغات در شهرهای مختلف تفاوت‌هایی دارد که باعث می‌شود داوطلبان انتخابات با رویکرد دیگری منابع مالی خود را هزینه کنند و همین مساله باعث می‌شود که در حوزه‌های کوچک تخلفات بیشتری انجام شود. به عنوان نمونه تمرکز بر تبلیغات محیطی و چاپی در تهران و شهرهای بزرگ بسیار است و بخش عمده‌ای از هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد اما در حوزه‌های انتخابیه کوچک‌تر خرج دادن در مناسبت‌های مختلف و لابی کردن‌ها بخش عمده منابع مالی را صرف می‌کند.
در شهری مثل تهران با جمعیت حدود ۸ میلیون نفری نمی‌توان روی ناهار و شام دادن و این نوع پول خرج کردن‌ها تکیه کرد اما در یک شهری یک میلیون نفری یا کمتر از آن به سادگی می‌توان با این روش خود را مطرح کرد.
فرض کنید که یک کاندیدا از اکنون تا انتخابات به ده بهانه و در ده مراسم هزینه پذیرایی از ۲۰۰ نفر را به عهده بگیرد. از آنجایی که پرس چلو کباب کوبیده یا جوجه کباب معمولی با ماست و نوشابه کمتر از ۱۵ هزار تومان نخواهد بود، خواهیم دید که حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه می‌شود. پرداختن به امور خیرانه مثل احداث مسجد و... نیز از دیگر روش‌های معمول در شهرهای کوچک است که دواطلبان نمایندگی در مجلس از آن غافل نمی‌شوند.
لازم به ذکر است که بسیاری از نمایندگان همیشه بعد از انتخابات‌ها در مورد تخلفاتی از جنس خرید رای از سوی رقبایشان نیز گلایه‌ها دارند و به همین خاطر در محاسبه هزینه‌های انتخاباتی نباید از کنار کارهای غیرقانونی به سادگی گذشت.
اگر از این بگذریم که چرا چنین مبالغی برای قرار گرفتن در پستی صرف می‌شود که طی چهار سال نصف هزینه انجام شده درآمد دارد؛ باید به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که داوطلبان در هر انتخابات پول مورد نیاز را از کجا تامین کرده و از چه کسانی کمک می‌گیرند؟ برای جبران این کمک‌ها چطور عمل خواهند کرد و از منابع و منافع چه کسانی مایه خواهند گذاشت؟ این‌ها همان سوالاتی است که پس از هشدارهای اخیر پررنگ‌تر از قبل شده و پاسخ دادن به آن یک مطالبه مردمی است.
منبع: تابناک
