تابناک فارس به نقل از مهر: بختگان وارد یازدهمین سال خشکی شده است، دریاچه ای که همواره یکی از سرمایه های زیست محیطی استان فارس به شمار می‌رفت. از روزی که فلامینگوها در باتلاق بختگان گیر افتادند و تعدادی بی شماری از آنان در سطح بی آب آن تلف شدند حالا ۱۱ سال می گذرد، ۱۱ سالی که بدون فعالیت تاثیرگذار متولیان امر هدر رفت و حالا کمتر کارشناسی با ادامه روند فعلی امیدی به احیای دریاچه دارد. کارشناسان می‌گویند طی سالها، ذخیره آب دریاچه مصرف شده و اکنون با بارندگی های فعلی و با حجم آبی که چاه های اطراف دریاچه مصرف می کنند امیدی به احیای مجدد آن نیست. کشاورزی، بختگان را شبیه رویای از دست رفته ای کرد که اکنون هیچکس از روزهای زنده بودن آن یاد نمی کند تا همگان معتقد باشند که این کشاورزی بود که در سایه عدم مدیریت مصرف آب و خشکسالی بختگان را سیاه بخت کرد. پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه طشک و بختگان دو
دریاچه ای هستند که در زمان ترسالی که سطح آب بالا می آمد به یک دریاچه تبدیل می شدند، گفت: مساحت دریاچه بختگان ۷۴۰ کیلومتر مربع و مساحت دریاچه طشک ۴۱۶ کیلومتر مربع و در کل این دو دریاچه مساحت شان یک هزار و ۱۵۶ کیلومتر مربع است. پروفسور عزت الله رئیسی ادامه داد: مساحت حوزه آبگیر دریاچه ۳۱ هزار و ۹۴۲ کیلومتر مربع است که شامل ارسنجان، سیدان، فاروق، آسپاس، دهبید، قادرآباد و... است.
پدر هیدرولوژی آبهای زیرزمینی در ایران ادامه داد: علت اینکه در سالهای خشکسالی دریاچه با کمبود آب روبه رو است بهره برداری از حجم ذخیره هیدرولیکی در سالهای ترسالی است. وی بیان کرد: حجم ذخیره هیدرولیکی در تمام طول تاریخ فقط یک بار تشکیل می شود و در صورتیکه از آن استفاده شود دیگر توسط بارندگی جبران نمی شود از این رو باید گفت در ۵۰ سال گذشته اضافه برداشت در اطراف بختگان از حجم هیدرولیکی بوده به همین دلیل در سالهای خشکسالی با بحران آب روبه رو هستیم. رئیسی با اعلام اینکه میزان برداشت مجاز و غیرمجاز توسط چاه های پمپاژ در حوزه آبگیر دو دریاچه بختگان و طشک سه میلیارد متر مکعب است، ادامه داد: اگر چاه های غیر مجاز مسدود شود و میزان برداشت از چاه ها ۲۰درصد کاهش یاید به طور متوسط
می توان ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه کرد. وی با اشاره به اینکه امسال یازدهمین سال است که دریاچه خشک شده به راهکارهایی برای احیای بختگان اشاره کرد و افزود: یکی از راه های اساسی نصب کنتور هوشمند بر روی چاه هاست که می توان برداشت را کاهش داد با این روش علاوه بر کاهش برداشت، میزان مصرف نیز کنترل می شود. پدر هیدرولوژی آبهای زیرزمینی در ایران گفت: در حال حاضر ۶۰۰ هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که اگر هر سال ۲۰۰ هزار چاه به کنتور مجهز شود می توان طی سه سال تمام چاه ها را به کنتور مجهز کرد. وی ادامه داد: هزینه ای که برای تجهیز چاه ها به کنتور نیاز است نزدیک یه یک هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان است که این رقم در مقایسه با اعتباری که برای یک کارخانه سیمان در نظر گرفته می شود ناچیز است. رئیسی با بیان اینکه باید هر چه سریعتر نسبت به تجهیز چاه ها به کنتور اقدام کرد، اظهار کرد: یکی از اولویتهای اساسی برای احیای دریاچه بختگان نصب کنتور بر روی چاه ها است زیرا با این روش می توان بر روی میزان برداشت آب مدیریت کرد. وی بیان کرد: یکی دیگر از موضوعات اساسی که باید مورد توجه قرار گیرد تغییر الگوی کشت است زیرا در حال حاضر با وجود خشکسالی‌های شدید شیوه کشت تغییر نکرده است.
وی گفت: در سالهای خشکسالی درصد زیرکشت منابع آب سطحی (چشمه، رودخانه و سد) با توجه به شدت خشکسالی کاهش می یابد، کاهش سطح زیرکشت یا کاهش حقابه آبهای سطحی و زیرزمینی در سالهای خشکسالی روشی کاملا علمی است و در کشورهای پیشرفته کاملا مورد استفاده قرار می گیرد در ایران نیز باید از این روش استفاده شود و مردم را برای استفاده از این روش آماده کرد. پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی ایران گفت: تجربه نشان داده چنانچه کاهش مصرف آب کشاورزی برای تمامی کشاورزان به صورت عادلانه انجام شود و مسئولان برای آن مصمم باشند این امر محقق می‌شود. وی بیان کرد: به طور مثال در سال گذشته یک هزار و ۵۰۰ چاه غیرمجاز در استان مسدود شد که علت موفقیت هم به پیگیری دستگاه‌های
ذی ربط مرتبط می شود.
دریاچه بَختِگان، از دریاچه‌های ایران در استان فارس است. این دریاچه زیستگاه زمستانه پرندگانی است که از روسیه و دشتهای سیبری به ایران مهاجرت می‌کردند (مانند فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چلیک، مرغابی، غاز و...) که همگی در حفظ بوم‌ساختار و محیط زیست نقش بسیار ارزنده‌ای داشتنند. دریاچه بختگان، باعث افزایش رطوبت هوا می‌شد و به علت بلند بودن ارتفاع کوه‌های پیرامون نیریز، رطوبت حاصله در هوای همان منطقه باقی مانده و باعث ثمردهی درختان انجیر، بادام، رز و زیتون در کوه‌ها می‌شد که می‌توان به نوعی آن را آبیاری مصنوعی کوه‌ها نامید. ساختن سد درودزن سبب کاهش ورودی آب رودخانه کُر به دریاچه بختگان شده بود. در نتیجه، ورودی آب به این دریاچه به سیلاب‌های منطقه (آباده طشک، خیر، نیریز، خرامه و ارسنجان) محدود شده بود. سپس با احداث سد سیوند بر روی رود سیوند در تنگه بلاغی، سیلاب‌های رودخانه «سیوند» هم به رود کُر نرسید و در نتیجه به این دریاچه نیز آبی وارد نشد. به نظر کارشناسان، وجود سه سد در بالادست تالاب بختگان بر روی رودخانه «کر» که منبع اصلی تامین آب این دریاچه است، موجب خشک شدن این حوضه آبی شده است.
