با توجه به اینکه محور برنامه های سازمان امور مساجد در سال جاری تلاش برای جذب مخاطبات جوان است و همچنین آغاز طرح نشاط تعالی تابستان مطالبی پیرامون مسجد و لزوم آزادسازی مساجد برای حضور جوانان مطرح می شود.
* نفس حضور در مسجد بر هیچ کس پوشیده نیست، چراکه خانه خدا بهترین مأمن برای حضور مومنین در این مکان مقدس است. به خصوص اینکه در صدر اسلام تقریبا تمام امور سیاسی و اجتماعی در مسجد النبی صورت می گرفته در حقیقت پایگاه عمومی مسلمانان و محل حضور قشرهای گوناگون مسجد بوده است.
* جایگاه تربیت محور مسجد؛ چراکه علما نخبگان دین و فرهنگ به اینکه سعی شود مجموعه فعالیت های تربیتی با محوریت مسجد برگزار شود، توجه ویژه داشته و دارند. کار مسجد فقط عبادت نیست بلکه جایگاه ارشاد و تبلیغ مسائل اسلامی است.
* مساجد نهادهای آموزشی در زمینه قرآن، احکام و اخلاق بوده اند که در پیوند همین نقش آموزشی به تدریج مساجد عهده دار کتابخانه های عظیم شدند. با توجه به تحولی که در اروپا رخ داد و طی آن کلیسا صرفا نقش عبادی پیدا کرد. این بازتاب فکری در بعضی جوامع اسلامی هم رسوخ کرد و فقط به جنبه عبادت آن توجه شد.
* این روند از زمان حرکت انقلابی حضرت امام تغییرات محسوسی به خود دید چراکه ایشان با توجه علما نسبت به مسجد و نقش تربیتی آن نیروهای انقلابی و پویایی در سال 57 که منشا تحولات عظیم شدند را در اختیار داشتند که همین نیروی تربیت دیده دفاع مقدس را هم اداره نمود.
* پس ازپیروزی انقلاب اسلامی، این مسجد بود که پایگاه اصلی رشد و تعالی بسیج مستضعفین شد تا جایی که حتی اعزام به جبهه های نبرد حق علیه باطل از این مکان صورت می گرفت. در دو دهه گذشته با ایجاد کانون های فرهنگی هنری مساجد، جایگاه تربیتی آن چند برابر شده است.
* آنچه گذشت را باید مقدمه ای دید بر جایگاهی که همگی بر آن واقف هستیم؛ اما آنچه این فضای تربیتی را کم رنگ می کند، بسته بودن محیط برخی مساجد برای حضور عناصر فرهنگی جهت تربیت نیروهای فعال هم تراز انقلاب اسلامی است. این نوید تحولی بزرگ در ساختار هر مسجد را می دهد که هیات امنای آن نقش اساسی را بازی می کند.
* شهر اصفهان به دلیل بالا بودن تراز دینی و انقلابی و همچنین سابقه ایمانی خود متاسفانه بیشترین ضربه را از این مدیریت در مساجد می بیند. مساجدی وجود دارد که برای هیچ پایگاه بسیج ، مجموعه و کانون فرهنگی جایی نمی بینند؛ جالب تر مساجدی است که توسط شهرداری به واسطه جایگزین نمودن مسجدی جدید به دلیل قرار گرفتن مسجد قدیمی در طرح های عمرانی که پول بیت المال هزینه می شود اما مدیران مسجد اجازه هیچ گونه فعالیت فرهنگی تربیتی موثر را به جز خواندن نماز نمی دهند.
* البته نباید در امر در اختیار قرار دادن مساجد برای استفاده از جوانان عجولانه عمل کرد، چراکه چندی است خبرهایی از جلسات و کمسیون های استانی به گوش می رسد طرحی توسط یکی از نهاد های فرهنگی ارائه می شود با عنوان " طرح ضربتی آزادسازی مساجد " که احتمالا در حوزه نظر می باشد. صورت کلی طرح و نیت طراحان پسندیده است . اما باید حواس ها جمع باشد از طرف دیگر بام سقوط نکنیم.
خلاصه سخن این است که نقش تربیت محوری مسجد باید توسط عناصر فرهنگی و روحانی آن برجسته گردد که مدیریت های بسته قدیمی و تاریخ مصرف گذشته مانعی بزرگ در برابر این نقش بی بدیل خواهد بود.
نویسنده: مصطفی زارعی