چندی قبل دکتر علی قنبری‌مطلق، رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت با اشاره به آمار رو به افزایش مبتلایان به سرطان روده بزرگ گفت: «در سال۹۱ بیش از ۷هزار نفر مبتلا به سرطان روده بزرگ شدند که این آمار در سال ۱۴۰۹به ۱۴هزار نفر خواهد رسید.»
وی در‌خصوص مبتلایان سرطان روده بزرگ در استان به این مهم اشاره کرد که خراسان رضوی در گروه متوسط ابتلا به این بیماری قرار دارد. در سال۹۱ خراسان رضوی ۵۵۶نفر مبتلا به سرطان روده بزرگ داشته که در سال۹۴ پیشبینی می‌شود به ۶۱۵ نفر و در سال ۱۴۰۴به ۸۸۵نفر برسد.
بیماری رو به جوان شدن است
دکتر قدرت‌ا... سلطانی، متخصص گوارش هم با تائید این مطلب که تعداد مبتلایان افزایش یافته است در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: در سال‌های اخیر تعداد، میزان شیوع در مقایسه با سال‌های گذشته بیشتر شده و سن مبتلایان پایین‌تر از گذشته آمده است. در گذشته شیوع این بیماری در بین افراد 60سال به بالا بود این در‌حالی است که در سال‌های اخیر این بیماری در بین جوانان یعنی سن 30سال مشاهده می‌شود.
وی معتقد است: افزوده‌شدن تعداد مبتلایان، به یک عامل بستگی ندارد، بلکه چند فاکتور سبب افزایش تعداد مبتلایان شده است. از سوی دیگر برخی از مردم در خصوص بیماری اطلاعات دقیقی ندارند و این مهم سبب شده است تا باورهای نادرستی در زمینه این بیماری بین عموم مردم به‌وجود بیاید. دکتر سلطانی همراهی‌مان می‌کند تا بیشتر بدانیم کدام باورها درست و کدامیک نادرست است.
روده بزرگ را بهتر بشناسید
کولون یا روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارشی بدن است. روده باریک حدود 6 متر طول دارد و بین معده و روده بزرگ قرار گرفته است. عملکرد اصلی روده باریک، هضم و جذب مواد غذایی است و از انتهای معده شروع شده و به روده بزرگ ختم می‌شود و سپس روده بزرگ نیز از آنجا تا محل مقعد ادامه می‌یابد. سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون گونه‌ای سرطان است که در آن سلول‌های سرطانی در درون بافت روده شروع به تکثیر می‌کنند.
این باور اشتباه را اصلاح کنید
سرطان روده بزرگ و راست‌روده اغلب به‌صورت چند پولیپ، یعنی توده‌های خوش‌خیم بر روی سطح داخلی راست‌روده، آغاز می‌شود. کولون یا روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارشی بدن است که شامل مری، معده، روده‌های بزرگ و کوچک می‌شود. روده باریک از انتهای معده شروع شده و به روده بزرگ ختم می‌شود و سپس روده بزرگ نیز از آنجا تا محل مقعد ادامه می‌یابد. سرطان کولون یا همان روده بزرگ در پایین‌ترین قسمت دستگاه گوارش رخ می‌دهد. باوری که در این خصوص وجود دارد که صحیح نیست، این است که هر نوع پولیپی در این ناحیه سرطان است. افرادی که پولیپ روده دارند، حتما دچار سرطان کولون نیستند؛ زیرا امکان دارد این پولیپ‌ها خوش‌خیم و بدون علامت باشند؛ اما این احتمال وجود دارد که این پولیپ‌ها در سال‌های آینده رشد کرده و سرطانی شوند.
در واقع، ابتدا پولیپ‌ها ضایعات کوچک مسطحی هستند که احتمال دارد تبدیل به زگیل شوند. در طی عبور مدفوع و بر اثر تحریکاتی که به‌وجود می‌آید، این ضایعات تغییر کرده و سرطانی شوند. اگر اندازه پولیپ کوچک باشد، یعنی کمتر از پنج میلی‌متر، خطر کمتری بیمار را تهدید می‌کند؛ اما زمانی که این پولیپ رشد کند و اندازه آن به یک سانتی‌متر برسد، خطر بروز سرطان بیشتر می‌شود. البته در برخی موارد، پولیپ‌هایی نیز وجود دارند که در رادیوگرافی دیده نمی‌شوند؛ اما جزو سلول‌های سرطانی هستند. با این حساب اولین اقدام لازم است اندازه و وضعیت آن‌ها توسط آزمایش‌های دقیق مشخص شود و سپس در مرحله بعدی پزشک در خصوص سرطانی‌بودن آن‌ها اظهار نظر خواهد کرد.
این بیماری ارثی است
تصور اشتباه دیگری که وجود دارد این است که ابتلا به سرطان روده بزرگ ارتباطی با سابقه فامیلی این بیماری ندارد. این در‌حالی است که سرطان در بیمارانی سابقه فامیلی دارند درصد زیادی از بیماران را تشکیل می‌دهد. به‌طور‌کلی در ارث یکی از عوامل ایجاد بیماری است و اگر فردی در فامیل مبتلا به سرطان است احتمال ابتلا آن‌ها نسبت‌به افرادی که چنین موقعیتی را در بین فامیل خود ندارند، بالاتر است به‌خصوص اگر سن بیمار 60سال به بالا و زیر سن 60سال باشد. درصورتیکه 2نفر در فامیل مبتلا هستند احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند همچنین افرادی که سابقه پولیپ داخل روده در فامیل داشته و در این زمینه دچار سرطان شده‌اند و به این ترتیب شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد.
از این رو به افرادی که در خانواده‌شان یک فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ دارند یا داشته‌اند، باید برای غربالگری زود‌تر مراجعه کنند و تنها علت مراجعه‌شان هم همین باشد که فردی در خانواده هست که مبتلا به سرطان روده بزرگ است و نباید برای غربالگری به‌دنبال علائم یا دلیل دیگری باشند، به‌ویژه اگر سن ابتلا به سرطان زیر60سال باشد.
باز هم پای فست‌فودها در میان است
با حذف مصرف میوه و سبزی‌ها باید منتظر شیوع بسیاری از بیمار‌ها ازجمله ابتلا به سرطان روده بزرگ باشیم. این تصور که خوردن فست‌فودها و حذف میوه و سبزی‌ها ارتباطی به سرطان روده بزرگ ندارد، کاملا اشتباه است. یکی از دلایلی که موجب شده است در سال‌های اخیر تعداد مبتلایان به این بیماری بیشتر شود و سن ابتلا نیز کاهش بیابد، الگوی نادرست تغذیه است که در بین جوانان ما مرسوم شده است.
تشخیص زودهنگام، درمان بهتر
شاید شما هم از این بیماران شنیده باشید که می‌گویند «زمانی متوجه بیماری‌ام شدم که پیشرفت زیادی کرده بود، به همین دلیل درمان جواب نداد.» این جمله درستی است؛ زیرا بیشتر بیماران هنگامی برای درمان مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته قرار دارد. به عبارت دیگر بیماران تا جایی که امکان داشته باشد، علامت‌های آن را نادیده می‌گیرند و درمان را به تعویق می‌اندازند. چنین حالتی نشان می‌دهد که بیمار برای درمان چند سال دیر مراجعه کرده است، درصورتیکه به‌موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
اگر سرطان روده زود تشخیص داده و درمان شود، یعنی اینکه پولیپ در مراحل اولیه برداشته شود، بیمار 90 تا 100درصد درمان می‌شود. درصورتیکه سلول‌های سرطانی متاستاز کرده باشد (انتشار سلول‌های سرطانی در بدن) شانس درمان کمتر می‌شود. به همین دلیل لازم است که آزمایشات و اقدامات پیشگیرانه انجام شود تا سرطان در مراحل اولیه شناسایی و درمان
شود.
کولونوسکوپی دردناک است
در گذشته کولونوسکوپی بدون بیهوشی انجام می‌شد به‌همین دلیل بیمارانی که برای تشخیص فرستاده می‌شدند درد زیادی را تحمل می‌کردند. به‌همین دلیل از آن به‌عنوان روشی دردناک یاد می‌شود؛ اما مدت‌هاست که این شیوه درمانی با بیهوشی برای بیمار انجام می‌شود و دیگر دردناک نیست؛ زیرا در این روش روده شل و نمونه‌برداری انجام می‌شود در‌حال‌حاضر طول مدت آزمایش با روش‌های جدید کوتاه‌تر شده است.
این تصور که در حین کولونوسکوپی روده بزرگ پاره یا زخمی می‌شود نیز نادرست است. می‌توان گفت این عوارض نادر کولونوسکوپی این روش درمانی است و تنها هنگامی رخ می‌دهد که پولیپ بزرگ باشد. بیمار باید بداند که تمام این عوامل در جراحی قابل کنترل است و نباید از این بابت نگرانی داشته باشد.
البته تنها روش تشخیصی کولونوسکوپی نیست؛ بلکه روش‌های دیگر مانند تنقیه باریوم، کولونوسکوپی مجازی، جستجوی خون مخفی در مدفوع و... وجود دارد که بسته به تشخیص پزشک از آن‌ها استفاده می‌شود.
این سرطان جوانان را درگیر نمی‌کند
همان‌طور‌که در ابتدا هم اشاره شد این سرطان در گذشته بین افراد میان‌سال و سالمند بیشتر بود. به عبارت دیگر افزایش سن یکی از عوامل ایجاد‌کننده بیماری بود. با افزایش سن انتظار وقوع چنین بیماری در افراد شدت پیدا می‌کند؛ اما در‌حال‌حاضر باتوجه به ماشینی‌شدن زندگی، کم‌شدن تحرک بدنی بین جوانان، الگوی تغذیه ناسالم و... این بیماری در بین جوانان هم دیده می‌شود. داشتن تحرک بدنی کافی و ورزش، گنجاندن میوه‌های مختلف و سبزی‌های که برگ سبز دارند در پیشگیری از این بیمای بسیار موثر است.
غربالگری را جدی بگیرد
همواره این تاکید وجود دارد که بهترین روش درمانی حتی درباره ابتلا به سرطان‌ها، پیشگیری از ابتلا به این است.
این بیماری علامت‌های خاصی ندارد که به فرد هشدار برای مراجعه بدهد. از این‌رو «بیماری خاموش» محسوب می‌شود به همین دلیل از افرادی که در خانواده سابقه ابتلا به چنین بیماری را دارند توصیه می‌‌کنیم که حتی اگر علامت ندارند برای غربالگری اقدام کنند؛ زیرا تا بررسی‌های دقیق در مراحل اولیه توسط کشت خون یا کولونوسکوپی انجام شوند، احتمال کشف تومورهای کوچک از روی علائم وجود ندارد تا بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود. همان‌طور‌که گفته شد این بیمار به مرور در عرض چندین سال پیشرفت کرده و به مرحله بروز علائم می‌رسد؛ بنابراین لازم است قبل از اینکه سرطان پیشرفت کرده و به مرحله نهایی برسد، نسبت به کشف و درمان آن اقدام شود.
استعمال مواد دخانی ارتباطی به این سرطان ندارد
استعمال دخانیات منشأ مشترک بسیاری از بیماری‌هاست. این تصور که مواد دخانی تنها به ریه آسیب می‌رساند، اشتباه است؛ زیرا مواد دخانی به تمام اعضای بدن آسیب می‌رسانند، آمارها در این خصوص نشان می‌دهد که دخانیات سبب مرگ 12درصد از بیماران سرطانی است. مواد دخانی سبب تورم رگ‌ها شده و مواد مضر آن جذب خون می‌شود، به همین دلیل مصرف مواد دخانی افزایش‌دهنده سرطان‌ها ازجمله سرطان روده بزرگ شناخته می‌شوند. همچنین استفاده از الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد.
