فارس از جمله استان های کشور است که از شرایط خشکسالی و بهره برداری بی رویه از منابع آبی زیرزمینی بی نصیب نمانده و 2 تالاب بین المللی «کمجان» و «طشک» این استان در فهرست تالاب های در معرض خطر کشور قرار گرفته است.
در فهرست جهانی موسوم به مونترو تالاب هایی ثبت می شود که دارای تغییرات اکولوژیک باشند و در معرض خطر نابودی قرار داشته باشند که 6 تالاب ایران در این فهرست است.
تالاب کمجان با وسعت یک هزارهکتاردرسال 1990 به دلیل خشک شدن،کمبود آب و بهره برداری از منابع آبی برای کشاورزی و زهکشی وارد فهرست مونترو شد.تالاب طشک نیز با مساحت 126 هزار هکتار نیز در سال 1975 به دلیل ساخت سد در بالادست در این فهرست قرار گرفت.
ارژن، بختگان و پریشان هم از دیگر تالاب های بین المللی این استان نیز امروز خشکیده و زنگ خطر را برای حیات و زندگی در این دیار به صدا درآورده اند.
امروزهمگام با مسئولان محیط زیست، اقشار مختلف مردم نیز با حساسیت خاصی مسائل مربوط به تالاب ها و دریاچه های خشکیده فارس را دنبال می کنند.
جمعه دهم بهمن 93 بود که مردم کازرون به مناسبت گرامیداشت روز جهانی تالاب ها در پیاده روی 14 کیلومتری با عنوان عیادت از تالاب پریشان شرکت کردند و احیای این تالاب را خواستار شدند.
** نبود برنامه آمایش سرزمین
حسینعلی ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس شاخص ترین موارد تهدید تالاب های کشوررا نبود برنامه آمایش سرزمین و پیاده کردن برنامه های بخشی مانند سد سازی بدون توجه به اثرات مخرب آنها بر تالاب ها، اجرای برنامه های عمرانی در حساس ترین و شکننده ترین مناطق ساحلی دریایی و سیاست های راهسازی در برخی از تالاب ها با هدف کوتاه کردن مسیر می داند.
ابراهیمی معتقد است: اجرای طرح های کشاورزی آب بر بدون توجه به قانونمندی اقلیم های خشک و بهره گیری از تالاب به عنوان مخزن آب کشاورزی در دسترس، طراحی برنامه های گردشگری ناپایدار در کنار یا در دل تالاب بدون درک اثرات سوء آن در اکوسیستم های حساس و شکننده تالاب، وارد کردن گونه های غیر بومی گیاهی و جانوری به تالاب ها و بر هم زدن تعادل طبیعی این گونه محیط ها، ساخت و توسعه جایگاه های پرورش میگو از دیگر دلایل خشک شدن تالاب هاست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس گفت: مرگ یک تالاب تنها حذف نام آن از میان کتاب ها نیست، بلکه داستان غم انگیز بی بازگشتی است که بیشترین آسیب را به ساکنان اصلی مناطق همجوار آن می زند و به عبارتی، نابودی حیات و زندگی است.
** ضرورت طرح ریزی برنامه بلند مدت
پروفسور عزت الله رئیسی اردکانی عضو هیات علمی دانشگاه شیراز نیز علت وضعیت بحرانی تالاب ها و دریاچه های فارس را تنها در مسأله خشکسالی نمی داند.
رئیسی اردکانی که مراجع علمی بین المللی از وی به عنوان پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی در ایران یاد می کنند، در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: برداشت بیش از حد از منابع آب های زیرزمینی نیز در شکل گیری وضعیت بحرانی کنونی تالاب ها و دریاچه های فارس نقش داشته است. سال ها قبل، روان آب ها و آب های زیرزمینی به دریاچه ها می رسید که در این مسیر، تعداد زیادی چاه برای برداشت منابع آبی حفر شده و علاوه بر ایجاد بندها و سدها، پمپ هایی در مسیر حرکت رودخانه ها آب ها را به سمت مزارع و کارگاه ها می مکند و این گونه است که تالاب ها را از سهمیه ای که از آب های روان و زیرزمینی داشتند محروم کرده ایم.
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز افزود: به عنوان نمونه، 20 سال پیش حتی یک چاه در محدوده دشت ارژن حفر نبود و همه آب های زیرزمینی و روان آب ها وارد دریاچه پریشان می شد.
** ردیف بودجه مستقل برای احیای تالاب های فارس
احمد علی کیخا معاون سازمان محیط زیست کشور در امور طبیعی وتنوع زیستی هم درباره برنامه های این سازمان و مجموعه دستگاه اجرایی برای احیای تالاب های فارس، گفت: برای احیای وضعیت تالاب های استان در سال آینده ردیف بودجه ای مستقل با اعتبار 25 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. رویکرد دولت نسبت به تالاب ها رویکرد خوبی است، اما این رویکرد دولت بدون مشارکت های مردمی با موفقیت همراه نخواهد بود مردم مانند بسیاری از کارها که درسرنوشت خود تصمیم گیری می کنند در محیط زیست هم با تقویت تشکل ها در بخشی از تصمیم گیری ها باید سهیم باشند.
علاج بخشی تالاب های فارس، طرح دیگری است که دوستداران محیط زیست را به نجات زندگی و حیات در این مناطق امیدوار کرده است. این طرح رهاورد تلاش و پیگیری مسئولان استان در سفر اخیر معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری به فارس و فراهم شدن امکان بازدید هوایی این مقام ارشد اجرایی از تالاب ها و دریاچه های خشکیده فارس است.
مدیر کل حفاطت محیط زیست فارس با اشاره به ابلاغ این طرح برای اجرا، آن را نویدی بر پایان بحران کم آبی و خشکسالی در تالاب های استان می داند.
ابراهیمی کارنامی افزود: ابلاغ طرح علاج بخشی تالاب های فارس نشان دهنده توجه جدی دولت به حفظ و احیا و توسعه زیستگاه ها و زیست بوم های حساس است و امیدواریم که با اجرای این طرح بخشی از خشکسالی تالاب ها علاج یافته و شاهد تبعات روز افزون اثرات خشکسالی نظیر مهاجرت مردمان حاشیه تالاب ها به شهرها، خشک شدن چاه ها، ایجاد مشکلات اقتصادی و اجتماعی، خشک شدن درختان حوضه آبریز، ایجاد کانون های ریزگرد، آلودگی هوا و ایجاد بیماری نباشیم.
ساسان تاج گردون معاون برنامه ریزی و اشتغال استانداری فارس نیز با اشاره به سفر محمدباقرنوبخت معاون رئیس جمهوری به این استان اظهار داشت: دکتر نوبخت در جریان بازدید از حوزه بختگان و دیدار با دانشگاهیان، تأکید ویژه ای بر علاج بخشی تالاب ها و دریاچه های خشک شده استان داشت.
بر این اساس، معاون رییس جمهوری در این سفر بیان کرد که اگر مطالعه ای وجود ندارد حاضریم ردیف اعتباری ویژه ای برای مطالعه این تالاب ها در دستور کار قرار دهیم و اگر مطالعه وجود دارد ردیف اعتباری برای علاج بخشی در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر، احیای تالاب پریشان در دستورکار مسئولان فارس قرار دارد که در این راستا، انتقال 10 میلیون متر مکعب آب از سد در حال ساخت نرگسی به این تالاب دنبال می شود.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، اجرای این طرح انتقال آب نیازمند 580 میلیارد ریال اعتبار است و این در حالی است که به گفته معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ردیف بودجه مستقل در نظر گرفته شده برای سال آینده، در صورت تحقق و تخصیص، 25میلیارد ریال خواهد بود که تکاپوی احیای یک تالاب را نیز نمی کند.
تداوم خشکسالی و کاهش میزان بارندگی ها در سال زراعی جاری حکایت از آن دارد که اگر گام های بلندی برای درمان تالاب های خشکیده فارس برداشته نشود، زخم این تالاب ها بر تن طبیعت و حیات در این دیار ماندگار و دوران نقاهت و درمان این زخم ها سال های طولانی تری به طول خواهد انجامید.
تالاب کمجان با وسعت یک هزارهکتاردرسال 1990 به دلیل خشک شدن،کمبود آب و بهره برداری از منابع آبی برای کشاورزی و زهکشی وارد فهرست مونترو شد.تالاب طشک نیز با مساحت 126 هزار هکتار نیز در سال 1975 به دلیل ساخت سد در بالادست در این فهرست قرار گرفت.
ارژن، بختگان و پریشان هم از دیگر تالاب های بین المللی این استان نیز امروز خشکیده و زنگ خطر را برای حیات و زندگی در این دیار به صدا درآورده اند.
امروزهمگام با مسئولان محیط زیست، اقشار مختلف مردم نیز با حساسیت خاصی مسائل مربوط به تالاب ها و دریاچه های خشکیده فارس را دنبال می کنند.
جمعه دهم بهمن 93 بود که مردم کازرون به مناسبت گرامیداشت روز جهانی تالاب ها در پیاده روی 14 کیلومتری با عنوان عیادت از تالاب پریشان شرکت کردند و احیای این تالاب را خواستار شدند.
** نبود برنامه آمایش سرزمین
حسینعلی ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس شاخص ترین موارد تهدید تالاب های کشوررا نبود برنامه آمایش سرزمین و پیاده کردن برنامه های بخشی مانند سد سازی بدون توجه به اثرات مخرب آنها بر تالاب ها، اجرای برنامه های عمرانی در حساس ترین و شکننده ترین مناطق ساحلی دریایی و سیاست های راهسازی در برخی از تالاب ها با هدف کوتاه کردن مسیر می داند.
ابراهیمی معتقد است: اجرای طرح های کشاورزی آب بر بدون توجه به قانونمندی اقلیم های خشک و بهره گیری از تالاب به عنوان مخزن آب کشاورزی در دسترس، طراحی برنامه های گردشگری ناپایدار در کنار یا در دل تالاب بدون درک اثرات سوء آن در اکوسیستم های حساس و شکننده تالاب، وارد کردن گونه های غیر بومی گیاهی و جانوری به تالاب ها و بر هم زدن تعادل طبیعی این گونه محیط ها، ساخت و توسعه جایگاه های پرورش میگو از دیگر دلایل خشک شدن تالاب هاست.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس گفت: مرگ یک تالاب تنها حذف نام آن از میان کتاب ها نیست، بلکه داستان غم انگیز بی بازگشتی است که بیشترین آسیب را به ساکنان اصلی مناطق همجوار آن می زند و به عبارتی، نابودی حیات و زندگی است.
** ضرورت طرح ریزی برنامه بلند مدت
پروفسور عزت الله رئیسی اردکانی عضو هیات علمی دانشگاه شیراز نیز علت وضعیت بحرانی تالاب ها و دریاچه های فارس را تنها در مسأله خشکسالی نمی داند.
رئیسی اردکانی که مراجع علمی بین المللی از وی به عنوان پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی در ایران یاد می کنند، در گفت و گو با خبرنگار ما اظهار کرد: برداشت بیش از حد از منابع آب های زیرزمینی نیز در شکل گیری وضعیت بحرانی کنونی تالاب ها و دریاچه های فارس نقش داشته است. سال ها قبل، روان آب ها و آب های زیرزمینی به دریاچه ها می رسید که در این مسیر، تعداد زیادی چاه برای برداشت منابع آبی حفر شده و علاوه بر ایجاد بندها و سدها، پمپ هایی در مسیر حرکت رودخانه ها آب ها را به سمت مزارع و کارگاه ها می مکند و این گونه است که تالاب ها را از سهمیه ای که از آب های روان و زیرزمینی داشتند محروم کرده ایم.
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز افزود: به عنوان نمونه، 20 سال پیش حتی یک چاه در محدوده دشت ارژن حفر نبود و همه آب های زیرزمینی و روان آب ها وارد دریاچه پریشان می شد.
** ردیف بودجه مستقل برای احیای تالاب های فارس
احمد علی کیخا معاون سازمان محیط زیست کشور در امور طبیعی وتنوع زیستی هم درباره برنامه های این سازمان و مجموعه دستگاه اجرایی برای احیای تالاب های فارس، گفت: برای احیای وضعیت تالاب های استان در سال آینده ردیف بودجه ای مستقل با اعتبار 25 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. رویکرد دولت نسبت به تالاب ها رویکرد خوبی است، اما این رویکرد دولت بدون مشارکت های مردمی با موفقیت همراه نخواهد بود مردم مانند بسیاری از کارها که درسرنوشت خود تصمیم گیری می کنند در محیط زیست هم با تقویت تشکل ها در بخشی از تصمیم گیری ها باید سهیم باشند.
علاج بخشی تالاب های فارس، طرح دیگری است که دوستداران محیط زیست را به نجات زندگی و حیات در این مناطق امیدوار کرده است. این طرح رهاورد تلاش و پیگیری مسئولان استان در سفر اخیر معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری به فارس و فراهم شدن امکان بازدید هوایی این مقام ارشد اجرایی از تالاب ها و دریاچه های خشکیده فارس است.
مدیر کل حفاطت محیط زیست فارس با اشاره به ابلاغ این طرح برای اجرا، آن را نویدی بر پایان بحران کم آبی و خشکسالی در تالاب های استان می داند.
ابراهیمی کارنامی افزود: ابلاغ طرح علاج بخشی تالاب های فارس نشان دهنده توجه جدی دولت به حفظ و احیا و توسعه زیستگاه ها و زیست بوم های حساس است و امیدواریم که با اجرای این طرح بخشی از خشکسالی تالاب ها علاج یافته و شاهد تبعات روز افزون اثرات خشکسالی نظیر مهاجرت مردمان حاشیه تالاب ها به شهرها، خشک شدن چاه ها، ایجاد مشکلات اقتصادی و اجتماعی، خشک شدن درختان حوضه آبریز، ایجاد کانون های ریزگرد، آلودگی هوا و ایجاد بیماری نباشیم.
ساسان تاج گردون معاون برنامه ریزی و اشتغال استانداری فارس نیز با اشاره به سفر محمدباقرنوبخت معاون رئیس جمهوری به این استان اظهار داشت: دکتر نوبخت در جریان بازدید از حوزه بختگان و دیدار با دانشگاهیان، تأکید ویژه ای بر علاج بخشی تالاب ها و دریاچه های خشک شده استان داشت.
بر این اساس، معاون رییس جمهوری در این سفر بیان کرد که اگر مطالعه ای وجود ندارد حاضریم ردیف اعتباری ویژه ای برای مطالعه این تالاب ها در دستور کار قرار دهیم و اگر مطالعه وجود دارد ردیف اعتباری برای علاج بخشی در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر، احیای تالاب پریشان در دستورکار مسئولان فارس قرار دارد که در این راستا، انتقال 10 میلیون متر مکعب آب از سد در حال ساخت نرگسی به این تالاب دنبال می شود.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، اجرای این طرح انتقال آب نیازمند 580 میلیارد ریال اعتبار است و این در حالی است که به گفته معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور، ردیف بودجه مستقل در نظر گرفته شده برای سال آینده، در صورت تحقق و تخصیص، 25میلیارد ریال خواهد بود که تکاپوی احیای یک تالاب را نیز نمی کند.
تداوم خشکسالی و کاهش میزان بارندگی ها در سال زراعی جاری حکایت از آن دارد که اگر گام های بلندی برای درمان تالاب های خشکیده فارس برداشته نشود، زخم این تالاب ها بر تن طبیعت و حیات در این دیار ماندگار و دوران نقاهت و درمان این زخم ها سال های طولانی تری به طول خواهد انجامید.
