به گزارش تابناک یزد،قبرستان تاریخی روستای شواز در شهرستان تفت كه قدمت آن به پیش از اسلام برمی گردد، این روزها به دليل عدم محافظت در معرض تهدید جدی سارقان میراث فرهنگی قرارگرفته و در حال حاضر روبه تخريب كامل است، چرا كه بيشتر قبرهاي آن توسط افراد غيربومي كه به دنبال يافتن اشياي تاریخی در این منطقه بوده‌اند، تخليه شده است.
قبرستان تاریخی شواز شكل عجیب و ناشناخته‌ای دارد، به طوری كه در بالا و پایین هر قبر، سنگی به صورت عمودی و به ارتفاع نیم‌متر از سطح زمین قرار گرفته كه روی آنها نوشته‌ای وجود ندارد و دیگر این‌كه موقعيت قرار گرفتن قبرها نسبت به قبله به شیوه اسلامی نیست و همين خود نشان از این دارد كه قدمت این قبرستان به زمان‌های پیش از اسلام بر می‌گردد.
كمی آن طرف‌تر از قبرستان، قلعه محكم و با عظمت روستای شواز كه كهن‌ترین قلعه یزد نيز به شمار مي‌رود بدون محافظ و مرمت به حال خود رها شده است.
قلعه شواز كه مهم‌ترین قلعه كوهستانی و نمونه ارزشمند معماری این منطقه به شمار می‌آید، پس از گذشت سالیان دراز گرچه همچنان پابرجا مانده، اما به اعتقاد كارشناسان، در صورت مرمت و محافظت نشدن و ادامه اين روند، بزودي و به طور كامل تخريب خواهد شد.
از ويژگي‌هاي اين قلعه، داشتن برج‌هايي براي ديده‌باني و حفاظت از قلعه است كه با سنگ ازاره و خشت ساخته شده‌اند و نكته قابل توجه در اين ميان نحوه ساخت آنهاست به نحوي كه پس از ساخت برج با خشت، نماي آن را براي استحكام‌بخشي و افزايش مقاومت در برابر حملات و تهاجم بيگانگان با سنگ پوشانده‌اند.
مصالح به كار برده شده در ساخت اين قلعه، خشت، گل، سنگ و ملاط‌هايي از جنس گل با كاه خرد شده و ريگ اندود است. درگاه ورودي قلعه، از آجر و در قلعه، سنگي و از نوع سنگ‌هاي رسوبي همان تپه است، ديوارهاي اين بنا از بيرون سنگي و از درون خشتي و جرزهاي اتاق‌ها و سقف‌ها نيز اغلب از خشت بنا شده است. در ساخت بعضي قسمت‌هاي بنا مانند سقف يك اتاق نيز از تيرهاي چوبي مقاوم ازجنس چوب سنجد استفاده شده است.
اين قلعه به شيوه معماري ساساني ساخته شده و سفال‌هاي خاكستري مكشوفه درون قلعه، سنگ‌نبشته‌اي كه در بدنه سنگي يكي از ديوارهاي داخلي قلعه كشف شده و همچنين وجود قوس‌هاي موجود در اتاق‌ها و راهروهاي اين دژ كه متعلق به دوران پيش از اسلام است، نشان از عمر و قدمت بالاي اين قلعه دارد. روستای تاریخی شواز، در فاصله 95 كيلومتري جنوب شرقي استان يزد در ادامه سلسله جبال شركوه قرار دارد. پشت روستا متصل به كوه و مقابل روستا باز و منتهي به دشت وسيع است.