هیفاء پردل
بافت تاریخی یزد به عنوان «نخستین شهر تاریخی و زنده» نامزد ثبت جهانی در
یونسکو شده است و با توجه به پیچیده بودن ثبت یک شهر تاریخی، روند پیگیری
پرونده آن تاحدی دشوار است؛ ولی دولت و ملت در کنار هم تمام تلاش و توان
خود را برای به سرانجام رساندن این پرونده در سطح جهانی به کار گرفته اند.
پر واضح است که این موضوع ملی است و علاوه بر اثرگذاری مثبت بر استان، برای کشور نیز مزایای ویژه‌ای خواهد داشت.
هم اکنون پرونده آماده قضاوت در یونسکو است؛ به طوری که در نخستین جلسه
دفاع از نامزدی ثبت جهانی بافت تاریخی کارشناسان ایرانی در مقر «ایکوموس»
(شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی یونسکو) به سوالات و ابهامات
پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی پاسخ دادند.
نخستین جلسه نقش مهمی در روشنگری پرونده دارد و ایکوموس پس از بازدید
ارزیاب پرونده از شهر تاریخی یزد و ارسال گزارش میدانی مفصل سوالاتی را
مطرح کرد که پاسخ به پرسش‌ها با همکاری پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی و دفتر
ثبت جهانی از سوی معاونت میراث فرهنگی کشور ارسال شد.
مرحله نهایی؛ نیاز به رای 21 کشور
مدیر پایگاه پژوهشی و ثبت جهانی بافت تاریخی یزد می‌گوید: در جلسه هفته پیش
گزارش ارزیاب یونسکو در بازدید از بافت تاریخی یزد بررسی شد. در این بررسی
پرسش‌ها و ابهاماتی در ارتباط با باغ دولت‌آباد و قنات زارچ و نحوه ساخت و
ساز جدید در بافت تاریخی وجود داشت که برطرف شد.
«مجید فرهمند» می‌افزاید: در این جلسه ابهاماتی درباره محله زرتشتیان در
ارتباط با ساخت و ساز در محدوده این محله وجود داشت که در طرح تفصیلی شهر
از محدوده تاریخی خارج شده است.
این مسئول ادامه می‌دهد: به ابهامات مجوزهایی که برای ساخت و ساز داده شده و خارج از ضوابط بافت تاریخی بوده است هم پاسخ داده شد.
به گفته وی، با توجه به گزارش مثبت ارزیاب یونسکو در سفر اخیر خود به یزد
برای بررسی و ارزیابی بافت تاریخی فعلا شهر یزد در مرحله گزارش ارزیاب اکو و
یونسکو شرایط خوبی دارد و تیرماه آینده منتظر رای گیری 21 کشور در مجمع
جهانی یونسکو هستیم.
فرهمند اصلی ترین هدف ثبت جهانی بافت تاریخی یزد را ارتقای سطح زندگی و
رفاه ساکنان بافت و همچنین بهبود شرایط اقتصادی آنها عنوان کرده و بیان
می‌کند: ثبت جهانی بافت تاریخی یزد باعث رونق گردشگری و حضور بیشتر آنها در
بافت تاریخی می‌شود که علاوه بر افزایش کیفیت زندگی باعث رشد اقتصادی
ساکنان بافت هم می‌شود. وی ادامه می‌دهد: با رشد زیر ساخت‌های گردشگری در
استان و به سرانجام رسیدن پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی یزد در کوتاه‌مدت
شاهد رشد 5 برابری حضور گردشگران و نگاه جهانی به شهر تاریخی یزد خواهیم
بود.
به گفته این مسئول، در جلسه بعدی، پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی یزد قضاوت و
در اجلاس آینده سازمان یونسکو در تیرماه سال آینده به رای گذاشته می‌شود
که با موافقت 21کشور عضو یونسکو پرونده ثبت جهانی ختم به‌خیر خواهد شد.
فرهمند می‌افزاید: با رای مثبت این 21 کشور در مجمع جهانی سازمان یونسکو،
یزد به‌عنوان نخستین شهر ایرانی و میراث جهانی بشر در فهرست جهانی ثبت
خواهد شد که این رویداد مهم ملی و بین المللی برای کشور و استان منشا خیر
خواهد بود.
انسجام دستگاه‌های استان برای ثبت
مدیر پایگاه پژوهشی و ثبت جهانی بافت تاریخی استان در پاسخ به این سوال
همشهری که شرایط کنونی کشور و رابطه آن با کشورهای دیگر چه تاثیری بر
سرانجام پرونده ثبت جهانی دارد، می‌گوید: روابط کشور در عرصه بین‌الملل بر
روند پرونده ثبت جهانی تاثیر زیادی دارد همانطور که در روند «ثبت جهانی
بادگیرها» نیز تاثیر گذاشته بود.
فرهمند می‌گوید: البته این پرونده در قیاس با پرونده ثبتی بناهای کشور وضعیت بهتری دارد.
وی می‌افزاید: آثار زیادی از کشور برای بررسی و ثبت جهانی در یونسکو ارسال
شد اما در بین راه پرونده بازگشت داده شد و به مراحل دیگر نرسید اما پرونده
بافت تاریخی یزد به رغم پیچیده بودن و ثبت کامل یک شهر تاریخی در بهترین
شرایط قرار دارد.
به گفته وی، همه مسئولان کشوری و استان برای به سرانجام رسیدن این پرونده
تلاش کرده اند و در استان هم بین دستگاه‌های اجرایی و مسئولان محلی انسجام
بسیاری وجود دارد.
وی تاکید می‌کند: برای رونق بخشیدن به گردشگری بعد از ثبت جهانی نیاز به
امنیت گردشگران، بهبود وضعیت حمل‌و‌نقل و رشد زیرساخت‌ها داریم که میراث
فرهنگی به‌تنهایی برای آن نمی‌تواند برنامه ریزی کند و باید در سطح کلان
تری به آن نگاه شود.
بافت تاریخی یزد؛ تصویری از تمدن و تاریخ ایران
یک استادیار معماری و شهری دانشگاه یزد با بیان این‌که بافت تاریخی یزد
نمای زندگی و تمدن گذشته ایرانیان است، می‌گوید: در جهان شهرهای اندکی وجود
دارند که به صورت یک شهر تاریخی در عرصه جهانی به ثبت یونسکو رسیده‌اند.
«محمد رضایی» با بیان این‌که بافت تاریخی یزد تصویری از تمدن و تاریخ ایران
زمین است می‌افزاید: گردشگران با سفر به یزد می‌توانند از تمدن و میراث
فرهنگی گذشته ایران زمین مطلع شوند. به گفته وی، بافت تاریخی یزد نوعی جسم و
جان است که هنوز زندگی در آن جریان دارد اما در دیگر شهرهای تاریخی کشور،
مانند یزد بافت وسیع تاریخی و منسجم وجود ندارد و اماکنی به صورت تک بناها
حفظ شده است. وی می‌افزاید: در بافت تاریخی یزد، محله‌های تاریخی استواری
وجود دارد که در هرکدام آب انبار، مساجد، بادگیر و خانه‌های تاریخی
خودنمایی می‌کند و پیروان دیگر ادیان الهی نیز در یزد به طور مسالمت آمیز
زندگی می‌کنند که این ویژگی فرهنگی یزد و مردمان آن است.