به گزارش
تابناک یزد،در میان اثرهای تاریخی استان یزد گنبد عالی ابرکوه نخستین بنای تاریخی بشمار می رود که علی فیروزان برای پدر خود عمیدالدین شمس الدوله ساخته است.
این بنا آرامگاه امیرعمید الدین شمس الدوله دیلمی و مادرش از طایفه هزار اسب بوده که به دستور فرزندش فیروزان به سال 448 ساخته شده است و در سال 1312 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید که برای مسافران نوروزی دیدنی است.
این بناهای سنگی دوره دیلمیان از نفایس هنر معماری ایران روی تپه ای مشرف برجاده ابرکوه به بخش بهمن واقع شده است.
گنبد عالی نمونه های جالب معماری در نوع خود محسوب می شود که بصورت هشت ضلعی از سنگ و ساروج بنا شده و در پایه گلوی گنبد بصورت مدور درمی آید و گنبد برفراز آن قرار دارد، پایه این گنبد هشت گوش اضلاع کوچکتر 4/5 متر و اضلاع بزرگتر 6/8 متر و ضلع بین این دو 2/3 متراست.
درپای گلوی گنبد از خارج دورا دور کتیبه ای به خط کوفی بنائی دیده می شود که حروف آن را با آجر تراشیده و در داخل متن کتیبه کار گذاشته اند و در داخل گنبد سرداب وسیعی دیده می شود که مدخل ورودی آن نیز در داخل گنبد قرار دارد که مقبره مدفن عمیدالدین شمس الدوله نوه نصربن حسن بن فیروزان دیلمی است که در دوره حکومت سلجوقیان به حکومت ابرکوه منسوب شده است.
از نظر طرح بنای مذکور شبیه بناهای قرون سوم و چهارم هجری شمال ایران است که بوسیله عمید الدین شمس الدوله بنا شده است و از دودمان دیلمیان می باشد.
ارتفاع طاق نماها 6 /1 و در هشت گوش هشت ترنبه تعبیه و پایه هشت گوش تبدیل به دایره می شود و گنبد کروی کامل بصورت دورچین برفراز آن قراردارد.
مصالح ساختمانی بنا سنگهای طبیعی کوهستان و ساروج است این بنای جالب برفراز صخره های طبیعی کوهستان بنا شده است و به همین جهت با وجود زلزله های پی درپی که درابرکوه به وقوع پیوست کوچکترین خللی در ارکان آن بوجود نیامد.
یک مدخل درضلع شمالی گنبد قراردارد که برسرداب زیرین مقبره راه دارد و دراین بنا سه ردیف مقرنس زیر پایه گنبد و دو رشته کتیبه به خط کوفی بنائی از آجر برجسته که یکی زیرمقرنس ها و دیگری بر بالای ورودی قرارگرفته است.
وی همچنین اضافه کرد: گنبد سنگی هک ابرکوه هم یکی از بناهای تاریخی ابرکوه است که با شماره 2439درتاریخ 1378به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
این مسوول ادامه داد: این بنا با مصالح سنگ نیمه تراش و گچ بنا شده و دارای چهار در ورودی است.
گنبد سنگی هک بقعه ای است چهار ضلعی که قدمت آن به قرن هشتم هجری بر می گردد که تماماً از سنگ سفید ساخته شده است و گنبد آن دارای پوشش آجر است و مدفن 'حسن به رییس از سلسله اینجو ودارای سه ردیف مقرنس و دو رشته کتیبه برجسته است که شبیه این بنا از نظر ترکیب و اسلوب، یکی نزدیک طارم و دیگری بالای سرقورگ در راه داراب
به بندرعباس مشاهده می شود.
در سه طرف جنوب، مغرب و مشرق این گنبد سنگی، سنگ های قهوه ای رنگ به خط نسخ در سه قطعه دیده می شود که مزین به نام چهارده معصوم است و قطعه سنگ سفید تاریخی آن به خط نسخ به اندازه پنجاه در پنجاه و هشت سانتی متر بر قسمت غربی بنا نصب شده است که نام مبارک الله و علی بر آن نقر شده است.
سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابرکوه گفت: این شهرستان با داشتن جاذبه های بسیار دیدنی تاریخی یکی از 14شهر نمونه گردشگری کشور است.
وی اظهار کرد: ابرکوه به لحاظ موقعیتی در مسیر راههای ارتباطی استانهای جنوبی به خراسان جنوبی و رضوی قرار دارد و هرساله پذیرای انبوه گردشگران داخلی ، خارجی و مسافران نوروزی وتابستانی است.
وی خاطرنشان کرد: این شهرستان دارای بیش از 400 اثر تاریخی و طبیعی شامل منزلگاه امام رضا(ع) ، بیوت قدیمی ، قلعه های تاریخی ، مسجد جامع ،خانه آقازاده ، کوه گنبد عالی و درخت سرو 4هزار و 500ساله است .
ابرکوه با 50 هزار نفر جمعیت در 140 کیلومتری شهر یزد قرار دارد.