روزنامه همدان پیام در مطلبی با عنوان 'سال طلایی باستان شناسی همدان' به وضعیت میراث فرهنگی و کاوشها در این استان پرداخت.
به گزارش ایرنا، در این مطلب که به قلم خسرو محمدی منتشر شد، آمده است: حدود یک سده از نخستین کاوشهای باستان شناسی علمی در ایران و همدان میگذرد. باستان شناسی همدان در طول این یک قرن فراز و نشیبهای زیادی داشته است، اما امسال برای باستان شناسی همدان سال دیگری است.
فراوانی فرآیندهای کاوش و بکارگیری متخصصان این عرصه آن هم در طیفی فراگیر، جامعهی کوچک باستان شناسی همدان و حتی استانهای دیگر را بسی خرسند کرده است. درپیش از انقلاب، کاوشها و کشفهای بزرگی در همدان روی داد.
برای نمونه دو کشف بزرگ در نهاوند و جوکار به دست باستان شناسان فرنگی به نامهای رومن گریشمن و دیوید استروناخ اتفاق افتاد که یکی دژ بزرگ نوشیجان با حدود ۳۰۰۰ سال پیشینه بود و دیگری قبرستان پیش از تاریخی گیان با بیش از ۵۰۰۰ سال قدمت.
پس از پایان کاوشها و انتشار برآیند آن ها، هر دو تپه مرجع مطالعات ایران شناسی و شرق شناسی در جهان شدند و نام همدان بر سر زبانها افتاد.
سالها پس از آن دو کشف، بازیابی لوح بزرگ یونانی (لائودیسه) در شهر نهاوند و لوحهها و جامهای طلایی در تپهی هگمتانه، همهی نگاهها را به همدان و شهرستان هایش دوخت. پس از آن کشفیات و بعد از انقلات اسامی کشف دیگری در همدان صورت گرفت.
این بار نه طلایی در کار بود، نه کتیبهای و نه دژی بلکه در مرکز شهر همدان و در محل معروف به تپهی هگمتانه بقایای شهری به دست آمد که نه تنها نتوانست گره از معمای هگمتانه بگشاید بلکه گره دیگری نیز به آن افزود چرا که همه انتظار داشتند از آن کاوش ها، دژ جادویی و عجیب مادها که هرودوتِ تاریخ نویس، در حدود ۲۴۰۰ سال پیش از آن سخن گفته، بیرون بیاید که چنین نشد.
باستان شناسی که آن آثار را از دل تپه هگمتانه بیرون کشید دکتر محمد رحیم صراف بود. او تحصیلکردهی کشور آلمان، و تخصصش را در گرایش پیش از تاریخ گرفته بود. صراف پس از چند فصل کاوش با حالت قهر از همدان رفت و دیگر هیچگاه به این شهر بازنگشت.
دلایل بسیاری برای ادامه نیافتن کاوشهای هگمتانه گفته شده است. خلاصه این که آن اتفاق هر چه بود هم، چون طلسمی سیاه بخت باستان شناسی همدان را بست و از آن پس هیچ اتفاق بزرگی در باستان شناسی همدان نیفتاده.
یک دلیل این امر، سیستمی و دستوری شدن فرآیندهای کاوش بود یعنی این که گزینش تپههای باستانی برای کاوش بر اساس ضوابط و دستورالعملهای اداری بود نه واکاوی، جستجو و کشف. سال هاست که با گسترش شهرها، روستاها و راه ها، ماندگاهها و تپههای باستانی در خطر نابودی، آسیب و غارت قرار گرفته اند.
میراث فرهنگی هم بیشتر توان و سرمایهی خود را صرف نگهداری آنها میکند. امسال، اما به جز سالهای پیش است. سال ۱۳۹۷ سال طلایی باستان شناسی همدان است. در پی افزایش اعتبارات سازمان میراث فرهنگی، امسال یکی از بهترین سالها برای باستان شناسی همدان شده. فرآیندهای کاوش بسیاری انجام شده و چندین کاوش در حال انجام است.
بی شک پس از پایان آن فرآیندها نتایج خوبی فراهم خواهد شد که موجب رشد این علم در همدان میشود. باستان شناسی همدان علی رغم وجود ماندگاههای بزرگ باستانی مانند هگمتانه بسیار کم توان است.
با وجود کوششهای مسئولین، اما همچنان تپههای باستانی آن در معرض نهب و غارت هستند و هر هفته به یکی از آ. نها تعرض میشود. یکی برای یافتن گنج آنها را میکاود و دیگری برای تامین خاکِ زمین کشاورزی اش، خلاصه این که عرصه بر ماندگاههای باستانی که چاههای نفت آینده این سرزمین هستند بسی تنگ است.
و، اما سخن آخر.
بسیاری از ملتها و کشورها آرزوی داشتن حتی یک تپه از تپههای باستانی ما را دارند. میکاوند و میکاوند و آن چه مییابند یا از تمدن روم است که ربطی به فرهنگشان ندارند و عموما خبر از مستعمره بودنشان به دست رومیان میدهد یا اگر چیزی غیر از آن هم بیابند یا مایهی سرافکندگی شان است و یا موضوعی نیست که شهرت و اعتبار جهانی برایشان به همراه داشته باشد.
این در حالی است که در استان ما هر آنچه از تپههای باستانی به دست میآید بازمانده هنر و اندیشه مردمان این دیار است. هر کدامشان گره گشای اثر پیش از خود است و مجموعشان کامل کنندهی فرهنگ، هنر و صنعت مردمان استان همدان و ایران.
در این جا جا دارد از توجه ویژهی میراث فرهنگی همدان به باستان شناسی و هنر کهن این استان سپاسگزاری کنیم و پایداری و ادامهی این رویکرد را خواستار شویم.
روزنامه همدان پیام به مدیر مسئولی نصرت الله طاقتی احسن در همدان چاپ و منتشر میشود.