مردمی که به انتظار کسی ننشستند وتالابشان را زنده کردند

از آن جا بود که تالاب بین‌المللی کمجان به دلیل خشک شدن و کمبود آب و بهره برداری از منابع آبی برای کشاورزی و زهکشی وارد فهرست مونترو شد.
به گفته مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس این تالاب به علت آسیب های طبیعی و تهدیدات اقلیمی در فهرست تالاب های در معرض خطر قرار گرفته بود .
ابراهیمی کارنامی توضیح می دهد : آن دسته از تالاب های ثبت شده که به علت شرایطی مثل بهره برداری نادرست، جنگ، فجایع زیست محیطی، خشکسالی و مداخلات انسانی در معرض خطر قرار می گیرند به فهرست مونترو وارد می شوند.
تالاب بین‌المللی کمجان از جمله تالاب های مهم کشور است و در اولین کنوانسیون بین‌المللی تالاب ها ثبت شد و به تائید رسید.
این تالاب طی هزاره‌ها در مسیر کوچ پرندگان مهاجر قرار داشت و طبق نظر مجامع جهانی و زیست محیطی یک درصد از پرندگان خاورمیانه را در خود جای می‌داد.
مطابق آخرین گونه شناسی صورت گرفته در سال اخیر بیش از 100 گونه پرنده آبزی، کنارآبزی، مهاجر، بومی و نیمه مهاجر توسط سرمحیط بانی خرامه در حوزه این تالاب شناسایی شد.
در این تالاب گونه‌های متنوعی از گیاهان تالابی و مردابی از جمله نی، لوئی، شوره، درمنه و غیره وجود دارد، که در بعضی نقاطع ارتفاع آن ها به 6 الی هشت متر در وسعتی به مساحت پنج هزار و 250 هکتار می رسد .
اما تداوم خشکسالی ها در سال های اخیر موجب شد تا این زیستگاه طبیعی بر اثر کم آبی وضع نا مناسبی پیدا کند و هر روز بر دامنه خسارت های ناشی از خشکسالی در این منطقه بکر افزوده شود.
این تالاب درفاصله 120 کیلومتری شمال شرق شیراز در روستای کمجان از توابع بخش کربال شهرستان خرامه واقع شده است که امسال پس از سال ها تلاش اهالی منطقه با سد کردن چندین قسمت از کانال های احداثی جانی تازه گرفت و نام این تالاب را از فهرست مونترو خارج کرد .
مردمی که برای احیا این تالاب دست به کار شدند ابتدا انجمن احیا کنندگان تالاب را تشکیل دادند .
به گفته ی زارع عضو انجمن احیا کنندگان تالاب کمجان، مردم در گام بعدی آب بندهایی در مسیر زهکشی های حاشیه تالاب ایجاد کردندکه این کار باعث شد که به مرور تالاب خشکیده کمجان بازسازی شود و تاحدودی حیات به آن بازگردد
سیروس زارعی نماینده گروه محلی احیا کننده تالاب نیز می گوید : مردم برای احیا دوباره تالاب با ساخت آب بند بر روی زهکش ها ، ساخت گوره ها (خاکریزهای سیل بند) ساخت حوضچه جمع آوری و ایستگاه پمپاژ ،زهکشی درونی گوره ها ، زهکشی انحرافی و کانال زهکشی و تخلیه از لوله های تحت فشار ، آب را به روی پهنه خشک شده تالاب منحرف کردند .
رنجبر مسئول منابع طبیعی شهرستان خرامه می گوید : برای احیای این تالاب بیش از 200 اصله درخت آکاسا ، گز و سرو به دست مردم روستای کم جان در حاشیه آن کاشته شد.
علت انتخاب این گونه ها نیز مقاومت به شوری و کم آبی عنوان شد .
مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان فارس این اقدام مردمی را امری بی نظیر و حرکتی دانش بنیان می داند .
ابراهیمی کارنامی می گوید : کمجان طی آمارهای گذشته بین 10 تا 20 هکتار بوده که امروز به پنج هزار هکتار رسیده و هزار هکتار آن به همت مردم احیا شده است.
به گفته مردم منطقه احیای تالاب باعث شده که پوشش گیاهی برخی از مناطق دوباره بروید و پرنده‌ها نیز دوباره به خانه خود بازگردند.
ساکنان می گویند : در زمان خشکی تالاب بسیاری از مردم محل بیکار شده و رو به مهاجرت به شهرها آوردند و اکنون با احیای تالاب نه تنها ارزش های زیست محیطی تالاب دوباره احیا شده بلکه در گوشه‌ای از آن مردم نیز می‌توانند به شغل خود بپردازند و مردم روستاهای اطراف منطقه نیز معاش خود را از طریق دامداری اطراف تالاب تامین کنند .
به گفته برزگر ، یکی از اهالی منطقه ، احیاء این تالاب با مشارکت مردم و ساکنان اطراف تالاب نشان داد که مردم اهمیت تالاب را به خوبی درک کرده اند و این مشارکت در احیاء تالاب این پیام را اعلام کرد که مردم می خواهند روی پای خود بایستند و نمی خواهند از روستا و محل زندگی خود به شهرها مهاجرت کنند.
اجرای طرح موفقیت آمیز احیای تالاب کمجان سبب شده که این اقدام الگویی برای دیگر احیای دیگر تالاب های خشکیده کشور شود .
زارع عضو انجمن احیا کنندگان تالاب کمجان می گوید : حرکت مردمی و خودجوش جوامع محلی برای احیای تالاب کمجان در استان فارس حرکتی ارزشمند و مثال زدنی است و در همه جوامع و محافل زیست محیطی از آن به عنوان حرکتی برای توسعه پایدار یاد می شود.
مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان فارس نیز از انتخاب تالاب کمجان به عنوان نامزد تالاب منتخب دنیا در دوازدهمین اجلاس جهانی تالاب ها که در خرداد 94 در اکوادور برگزار می شود، خبر داده و می گوید : تلاش می کنیم که با معرفی این تالاب ، همت مردم استان فارس برای احیا تالاب ها الگوی جهانی شود.
معاون سازمان محیط زیست کشور نیز هفته گذشته در بازدید از تالاب ها ، ایجاد سدها، توسعه کشاورزی بی ضابطه و حفر چاه را از دلایل اصلی خشکی تالاب ها دانست و از تخصیص ردیف بودجه ای مستقل برای احیای تالاب های استان فارس در سال آینده خبر داد .
کیخا گفت: رویکرد دولت نسبت به احیای تالاب ها رویکرد خوبی است اما این رویکرد دولت بدون مشارکت های مردمی موفقیت پذیر نیست و باید مردم در محیط زیست هم با تقویت تشکل ها در بخشی از تصمیم گیری ها سهم داشته باشند.
به گفته وی حفظ محیط‌ زیست فقط توسط دولت به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست بنابراین باید در این راستا مردم و سازمان‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد پیش‌قدم باشند و به دولت یاری رسانند.
به گفته ابراهیمی کارنامی ، مدیر کل حفاظت از محیط زیست استان فارس امروزه احیای تالاب ها نیازمند عزم و اراده و هم‌زبانی در عمل است .
بر این اساس باید ظرفیت ها را شناخت، برنامه محور حرکت کرد و برنامه ها را در دل کارهای اجرایی قرار داد تا از طریق نتایج مطلوبی بدست آید .