فیلترینگ در کشور ما سابقه بسیار طولانی دارد. اگر بخواهیم به فیلترینگ شبکه‌های مجازی اشاره‌ای داشته باشیم یوتیوب، فیس بوک، توییتر و تلگرام از اپلیکیشن‌های محبوبی بودند که در کشور ما فیلتر شدند. البته به نظر می‌رسد صرفا دسترسی به آنها در طول این سال‌ها سخت‌تر شده است وگرنه بسیاری از مردم با استفاده از فیلتر شکن‌های مختلف همچنان از این اپلیکیشن‌ها استفاده می‌کنند. همزمان با نارضایتی‌ها دو اپلیکیشن اینستاگرام و واتساپ نیز در کشور ما فیلتر شدند و فیلترینگ وارد فاز جدیدی شد. بسیاری از افراد فکر می‌کردند موج فیلترینگ در این مرحله به پایان می‌رسد زیرا تقریبا دیگر اپلیکیشن محبوبی وجود ندارد که در کشور ما فیلتر نباشد. اما انگار هنوز موج فیلتر ادامه دارد و ما با دور تازه‌ای از فیلترها مواجه هستیم. کاربران می‌گویند در روزهای اخیر گوگل مپس، گوگل ترنسلیت و پلی استور نیز فیلتر شده‌اند و بدون استفاده از فیلترشکن دسترسی به آنها ممکن نیست و حال سوال این است هدف از فیلتر سرویس‌های گوگل که در زندگی روزمره مردم نقش پررنگی دارند چیست؟
فیلتر گوگل پلی
در موج جدید فیلترینگ که ظاهراً از سرویس‌های گوگل آغاز شده، حالا سرویس نقشه و مسیریاب گوگل مپس و گوگل ترنسلیت هم فیلتر شده است. در این خصوص برخی از کاربران گزارش داده‌اند که دسترسی به سرویس نقشه و مسیریاب گوگل مپس بدون ابزارهای تغییر آی‌پی و فیلترشکن‌ها ممکن نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد گوگل مپس حداقل در برخی اپراتورهای اینترنت مسدود شده و در دسترس نیست. باید در این جا اشاره کنیم که هنوز هیچ مرجعی رسماً فیلتر شدن گوگل مپس را تایید نکرده است. اخیرا کاربران اپلیکیشن داخلی روبیکا از پیام هشدار اندروید مبنی بر ناامن بودن این اپلیکیشن خبر دادند. گوگل به آنها توصیه می‌کرد روبیکا را حذف نصب کنند، چرا که قصد جاسوسی از اطلاعات شخصی کاربر را دارد. چند ساعت بعد گوگل پلی به کلی فیلتر شد.این خبر در حالی منتشر می‌شود که صبح روز گذشته نیز شماری از رسانه‌ها گزارش دادند که با فیلتر شدن firebase و گوگل پلی، امکان دریافت نوتیفیکیشن در گوشی‌های اندرویدی، حتی از اپلیکیشن‌های فیلتر نشده و ایرانی با IP ایران غیر ممکن شده است.
گوگل مپس فیلتر شد؟
فیلترینگ گوگل مپس به عنوان یک اپلیکیشن مسیریاب از خانواده گوگل امکان استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریاب را بار دیگر برای کاربران آنها بسیار سخت و حتی غیرممکن کرد. این موضوع البته در شرایطی است که هفته گذشته اپلیکیشن «بلد» به عنوان اپلیکیشن بومی مسیریابی با انتشار خبر تعدیل نیرو گسترده از امکان تعطیلی این اپلیکیشن خبر داد.در همین راستا گروه هزار دستان با انتشار بیانیه‌ای از تعدیل چند ده همکار خود در مسیریاب بلد خبر داد. از سوی دیگر بلد در بیانیه‌اش اعلام کرد که تا پایان سال جاری، ارائه خدمات نقشه و مسیریاب بلد به همه کاربرانش را تضمین می‌کند؛ جمله‌ای که آینده‌ای نامشخص را در برابر بلد قرار داد.در شرایطی که دسترسی کاربران به مسیریاب بلد در ابهام بود، فیلترینگ اینبار به سراغ یکی دیگر از اپلیکیشن‌های مسیریاب،یعنی گوگل مپس رفت. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد دسترسی کاربران به اپلیکیشن‌های مسیریابی به شکل محسوسی کاهش پیدا خواهد کرد.البته این اولین باری نیست که Google Maps یایک اپلیکیشن مسیریاب فیلتر می‌شود. چند سال پیش و در زمان وزارت آذری جهرمی نیز اپلیکیشن Waze فیلتر شده بود. در همان زمان سرمایه‌گذاری و تبلیغات زیادی روی سرویس‌های نقشه داخلی مثل «بلد» و «نشان» انجام شد. البته گوگل مپس مدتی بعد رفع فیلتر شد اما حالا دوباره به همان سرنوشت دچار شده است.
گوگل ترنسلیت هم فیلتر شد!
برخی از کاربران می‌گویند که سرویس مترجم گوگل ترنسلیت (Google Translate) نیز فیلتر شده است و دسترسی به آن بدون استفاده از فیلتر شکن‌ها غیر ممکن است. فیلترینگ گوگل ترنسلیت به عنوان یک سرویس ترجمه و تقریبا بهترین نمونه در زمینه خود، کمی عجیب است. چرا که کاربری آن صرفا ترجمه بوده و ترجمه متن به کسی آسیبی نمی‌زند. در حالی که جایگزین مناسبی برای این سرویس در دسترس نیست، مسدود بودن آن می‌تواند به کاربران آسیب بزند.
این نوع اقدامات فکر شده و با هدف نیستند
امیر حسین زرین کارشناس آی تی در این باره به آفتاب یزد گفت:« در ابتدای دور فیلترینگ مسئولین این مسئله را مطرح کردند که دو پیام‌رسانی را فیلتر کرده‌اند که نقش عظیمی در اعتراضات مردمی داشته‌اند و طبق معمول صورت مسئله پاک شد و ما علت را پیدا نکردیم. این همان کاری است که سال‌های گذشته در خصوص توییتر و تلگرام نیز انجام شد و ما نتیجه آن را نیز دیدیم و استقبال مردم برای استفاده از فیلترشکن‌ها بیشتر شد. حتی خود مسئولین هم در این پیام رسان‌ها فعالیت دارند و ما شاهد آن بودیم و هستیم. برخی وعده داده بودند که بعد از کاهش اعتراضات فیلترینگ نیز کاهش پیدا کند اما بعد بحث‌هایی در خصوص روبیکا و… مطرح شد که اعلام کردند می‌خواهند پهنای باند روبیکا را سه برابر استارلینک کنند که هنوز هم کسی متوجه این گفته‌ها نشده است. از زمانی که پلی استور در خصوص روبیکا به کاربران هشدار داد این فضا هم فیلتر شد که فیلتر شدن آن نیز بسیار جالب است زیرا ادعا می‌شود که هشدار پلی استور درست نیست. اما من هنوز متوجه نشده‌ام که چرا گوگل مپس و گوگل ترنسلیت فیلتر شده اند. به نظر من ابزار فیلترینگ دست یکسری از افراد افتاده است که اصلا نمی‌دانند باید با آن چه کاری انجام دهند و صرفا دارند حالت‌های مختلف را تست می‌کنند. لذا نمی‌توان به دنبال هدف این نوع از اقدامات بود زیرا به نظر من این نوع اقدامات فکر شده و با هدف نیستند و صرفا به شکل عجیبی مردم دارند به سمت استفاده از فیلتر شکن‌های مختلف هدایت می‌شوند. اما باید بدانیم این نوع از رفتارها هیچ وقت در هیچ کشوری جواب نداده است.»
هیچ زمانی فیلتر پلتفرم‌ها باعث رونق سایر اپلیکیشن‌ها نمی‌شود
وی ادامه داد:« در دنیایی که هر روز دارد پیشرفت می‌کند و ابزارهای جدید به وجود می‌آید و بحث اینترنت جهانی مطرح است اینجور اقدامات تنها به کشور ما ضربات سنگینی می‌زند و از سمت کشور‌های دیگر هجمه‌ها به سمت کشور ما روانه می‌شود. خیلی عجیب است و این سوال مطرح می‌شود که گوگل ترنسلیت چه آزاری به کسی رسانده است؟ بسیاری از دانشجویان از این بستر برای ترجمه متون تخصصی استفاده می‌کنند و الان تکلیف آنها چه می‌شود؟ این سرویس‌هایی که سریعا در حال فیلتر شدن هستند نشان می‌دهند که پشت این موج فیلترینگ اصلا فکری نیست. در خصوص پیام رسان‌های داخلی مانند روبیکا من قبلا هم گفته‌ام هیچ کسی متوجه نشد این پلتفرم متعلق به کجاست و صرفا در خصوص آن تبلیغ می‌شود در حالی که در خصوص سایر پیام رسان‌های داخلی چنین موج تبلیغاتی وجود ندارد. هیچ وقت فیلتر پلتفرم‌ها باعث رونق سایر اپلیکیشن‌ها نمی‌شود و مردم هیچ وقت چیز زوری را قبول نمی‌کنند.»
دلایل مختلف
احسان کریمی از دیگر کارشناسان آی تی نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:« فیلتر شدن هرکدام از این پلتفرم‌ها دلایل خاص خودش را دارد. دلیل فیلتر شدن گوگل مپس مشخص است و استنادی که دوستان آوردند مانند ویز است. یعنی مسیریابی آن باعث می‌شود افراد برای اینکه به نقطه هدف برسند بهتر راهیابی کنند. اما در مورد گوگل پلی به نظر می‌رسد علت فیلتر آن نصب فیلترشکن باشد. در چند وقت اخیر کاربران گوشی‌های آیفون مهم‌ترین مشکلی که داشتند این بود که اصلا نمی‌توانستند ابزارهای فیلترشکن را نصب کنند. اما کاربران اندروید این مشکل را نداشتند و با بستن گوگل پلی عملا مردم به موج جدید فیلتر شکن‌ها دسترسی نخواهند داشت اما بنده برای فیلتر شدن گوگل ترنسلیت هنوز دلیلی پیدا نکرده‌ام که
ذکر کنم.»
